جزیره قشم

طرح جامع قشم
جزیره قشم واقع در تنگه هرمز به موازات سواحل سرزمین مادر، با گسترده ای نزدیک به 1500 کیلو متر مربع- 140 کیلومتر درازا و عرض متوسط 11 کیلومتر – نه تنها بزرگترین جزیره خلیج فارس که مساحتی بیشتر، معادل یا کمتر از 22 کشور مستقل جهان دارد و نیز 5/2 برابر کشورهایی چون سنگاپور و بحرین است.
سابقه تاریخی قشم به پیش از اسلام می رسد و نام های قشم، کشم، کیش، تنب، سیری و غیره حکایت از توقف طولانی عیلامی ها در این نواحی در سده های پیش از میلاد مسیح دارد. آثار بسیاری از تمدن عیلامی در سواحل خلیج فارس ا ز جمله در بوشهر، خارک و قشم به دست آمده و بقایای آتشکده های زرتشتیان در قشم نشان دهنده وجود پیروان این مذهب در روزگاران پیشین جزیره است .
قشم به علت موقعیت سوق الجیشی خود در همه رویدادها و حوادث و لشکرکشی های تاریخی از عیلامی ها تا اسکندر، از اسکندر تا امویان و عباسیان و از آنها تا پرتغالی ها و انگلیسی ها مقامی شامخ داشته است. آن گونه که در کتاب های تاریخی نگاشته شده است، قشم پیش از اسلام و هم پس از آن دارای رونق و اعتبار تجاری و دریانوردی بسیار بوده است. رونق این جزیره و بنادر و جزایر اطراف آن بیشتر به عصر دیالمه و آل بویه باز می گردد که رفت و آمد کشتی های تجاری از آنجا به سواحل دریاهای چین و هند و نواحی آفریقا تداوم داشته است.
در روزگار کنونی نیز قشم همچنان توانسته است موقعیت ممتاز خود را حفظ کند. همه کشتی های عازم کشورهای حاشیه خلیج فارس می باید از نزدیکی سواحل جنوبی قشم بگذرند و اغلب پروازهای بین المللی شرق و غرب از حریم هوایی این جزیره عبور می کنند .
عمده هدف جمهوری اسلامی ایران از ایجاد منطقه آزاد قشم در سال 1369 استفاده بهینه از موقعیت ممتاز این جزیره برای تبدیل شدن به یک قطب بزرگ اقتصادی صنعتی، تسهیل و توسعه جریان صادرات و واردات، جلب مدیریت علمی و روز جهان، جذب سرمایه و تکنولوژی پیشرفته بوده است. با اعلام محدوده ای به وسعت 200 هکتار از بندر عظیم و مجهز شهید رجایی به عنوان منطقه ویژه اقتصادی از سوی دولت و افزوده شدن آن به حریم اختیارات قانونی سازمان منطقه آزاد قشم، این سازمان قادر است فصل جدیدی از ارائه تسهیلات – با استفاده از تجهیزات پیشرفته اسکله شهید رجایی – را در زمینه تخلیه و بار گیری انواع کالا برای کشتی های اقیانوس پیما آغاز کند و امکاناتی مطلوب در تبادل کالا و ترانزیت به بازرگانان عرضه بدارد.
به دلیل وجود ذخایر عظیم زیرزمینی ( نفت و گاز ) و معادن مختلف، همچنین قرار گرفتن در تنگه استراتژیک هرمز، جزیره قشم از موقعیتی کاملاٌ استثنایی برای تبدیل شدن به یک کانون اقتصادی صنعتی موفق و پیشتاز در کشورهای خاورمیانه، آسیای میانه و حوزه اقیانوس هند به ویژه در خلیج فارس و دریای عمان برخوردار است.
قشم افزون بر 100 هزار جمعیت بومی دارد که در 60 آبادی و پنج شهر بزرگ و کوچک ( قشم ، درگهان ، طبل ، رمچاه ، لافت و رمکان ) به سر می برند. عمده فعالیت مردم قشم در زمینه هایی چون صیادی ( ماهی و میگو ) ، لنج سازی ، نخل داری و دادوستد متمرکز است.
شهر قشم در شرقی ترین نقطه جزیره واقع شده و به رغم آن که این شهر نسبت به کل جزیره مرکزیت هندسی ندارد ، اما به علت موقعیت مهم استراتژیک آن ( دید گسترده به جنوب و شمال وشرق، دید به تنگه هرمز ، نزدیکی به بندرعباس و …) از قدیم واجد اهمیت بوده و مهم ترین سکونتگاه جزیره محسوب می شده است. انتخاب قشم به عنوان پایگاه اصلی توسعه منطقه آزاد تجاری- صنعتی نیز بر اهمیت این شهر افزوده است.
به لحاظ آب و هوا جزیره قشم به عنوان بخشی از اقلیم بزرگ ایران کم و بیش تحت تأثیر جریان عمومی آتمسفر به خصوص جریان های سیبری، مدیترانه ای، آتلانتیک، جریانات موسمی اقیانوس هند و بالاخره جریانات عربستان و صحرا بوده و به خصوص با توجه به عرض جغرافیایی کم و مجاورت آن با آب های گرم خلیج فارس، درجه حرارت هوا ی این جزیره همیشه بالای صفر و به طور متوسط 26 درجه سانتی گراد است . برخورداری از یک فصل طولانی و گرم و مرطوب و یک فصل کوتاه و معتدل از ویژگی های عمده آب و هوایی جزیره به شمار می رود. مرتفع ترین نقطه جزیره در کیش کوه ( معروف به بو خو ) است که 350 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
بارندگی جزیره قشم متاثر از شرایط مدیترانه ای و در عین حال در معرض بارش های موسمی است . به این مفهوم که فصل بارش منطبق بر فصول نسبتاً سردتر سال بوده و فصل خشک مقارن با تابستان است . با این وجود، به علت نفوذ گاه به گاه جریانات فصلی اقیانوس هند ، یک ماکزیمم فرعی ضعیف بارندگی در مرداد ماه که اوج فعالیت این جریان است نیز وجود دارد.
امید آنکه جزیره قشم در فصل جدید حیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی خود نماینده ای شایسته برای فرهنگ پویا و اقتصاد و بازرگانی ایران در منطقه باشد و نقشی ارزنده و بر جسته در جهان امروز ایفا کند .
باید ها و نباید ها در طرح جامع قشم
قشم در میان مناطق آزاد کشور ایران از جهاتی دارای وضعیتی استثنایی است. اول آنکه تمثیلی تمام عیار از خود کشور است و از این لحاظ با بندر یا سرزمینی بکر و محدود که تنها مشمول یک اطلاق قانونی ( معافیت های مناطق آزاد ) است، قابل قیاس نیست.
جزیره ای است وسیع با فاصله اندکی از خاک اصلی، دارای تاریخ اجتماعی و فرهنگی پیوسته و مشابه سایر نقاط جمعیتی کشور. قابلیت های انسانی، طبیعی و معدنی آن چشمگیر و مستعد توسعه فراگیر به شمار می رود. این قابلیت ها منحصر به موقعیت جغرافیایی آن یا بخش توریسم یا بخش صنعت و معدن و … نیست بلکه مجموعه آن ها است .
به همین دلیل برنامه ریزی برای آن نیز با سایر مناطق آزاد متفاوت است. به عبارتی برنامه ریزی برای آن مانند برنامه ریزی برای کل کشور است. هر چند که جزیره محدوده یک شهرستان را در بر می گیرد یعنی سرزمین بکر نیست که همه ایده های مدرن مدیریت و توسعه کالبدی را بتوان برای آن تصور نمود. برای رفع این پیچیدگی در سال 1992 میلادی بنا به سفارش منطقه آزاد تازه تأسیس قشم برنامه ریزی برای راهگشایی توسعه علمی آن آغاز شد و این امر به مشاور سوئدی سوئکو واگذار گردید.
رئوس این برنامه در مقابل تغییرات عمومی درکشور و تغییر در مدیریت ها و سیاست به طور مداوم مورد علاقه و بازبینی قرار گرفته است، با این وجود به دلیل بنیادین بودن مباحث آن برای شناخت قابلیت ها و امکانات و موانع همواره می توان به آن مراجعه نمود. آنچه در این میان حائز اهمیت است تحقق یا عدم تحقق الگوها و اعداد و ارقام نیست بلکه متدولوژی جامعی است که برای خواننده قالب های صحیحی را برای درک پیچیدگی ها عرضه می نماید.
در اینجا رئوس کلی یا فلسفه عمومی توسعه از دیدگاه برنامه ریزان مذکور شامل باید ها و نبایدها در بخش ها اجمالاً مطرح می شود.
محیط فرهنگی
توسعه باید به دنبال تعادل اجتماعی در میان مردم قشم و با روشی باشد که حافظ میراث فرهنگی آنهاست . در دورنمای آینده ترکیب گروههای قومی و ملیتهای مختلف پیش بینی شده است که آزادی برای فرهنگهای مختلف بایستی تسهیل شود.
در حالی که بروز برخی از تمایلات فرهنگی ممکن است به عنوان انحراف از نرمهای رایج در ایران شناخته شود، تسهیلات خاص برای سایر ملیتها و یا گروهای قومی و بین المللی ممکن است مجاز شمرده شود.
توسعه انسانی
اختلاف نرخ سواد بین مردم قشم و ایران به طور کلی در مدت ده سال باید حذف شود. آموزش، تربیت و دیگر روابط مربوط به نیروی کار باید فراهم شود. یعنی از طریق تسهیل در استخدام و شرکت اهالی قشم در بخش مدرن اقتصادی ، نرخ بیکاری و تعداد افراد آماده به کار به حداقل رسانده شود .
بیکاری باید به کمتر از نصف سطح فعلی و حدود 10 درصد در پنج سال آینده رسیده و فعالیتهای بازارکارگری باید مورد نظر قرار گیرد . مثلاً ؛ تعداد کارگران زن همسطح با ایران در یک دهه افزایش یابد . سلامت ، بهداشت ، و خدمات مربوط برای اکثریت مردم قشم باید به همان سطح ایران در مدت یک دهه برسد .
بهره برداری و حفاظت منابع طبیعی
میزان بهره برداری از منابع طبیعی غیر قابل جایگزین باید مطابق سیاست دراز مدت ایران برای بهره برداری از چنین منابعی باشد. بهره برداری از منابع طبیعی قابل جایگزین بایستی بر اساس اصل (lndefinite Long-Term Sustainable yield) I.L.T.S.Y باشد .
برای به حداکثر رساندن مقدار ارزش افزوده از بهره برداری منابع طبیعی غیر قابل جایگزین انتخاب بین درخواست و تصویب پروژه با توجه به قیمت خالص برگشتی بایستی انجام شود .
با توجه به ذخیره عظیم گاز طبیعی ، قیمت گذاری گاز طبیعی باید در برگیرنده هزینه نهایی عرضه در دراز مدت بر اساس نرخ واقعی تبدیل ارز، باشد. برای بقیه منابع طبیعی غیر قابل جایگزین مانند نفت، نمک ، آهک و غیره قیمت گذاری همچنین باید امکان کاهش مناسب حق بیمه ( جایزه ) را بدهد .

توسعه اقتصادی
رشد اقتصادی دراز مدت که قابل رقابت با تورم و بیکاری است باید سرفصل موضوعات اقتصادی باشد . موارد اقتصادی تکمیلی شامل ارزش افزوده منابع طبیعی داخلی و تولید ارز توسط صادرات غیر نفتی است .
هدف اصلی باید توزیع در آمد مناسب و متعادل باشد تا از ایجاد اقتصاد دو جانبه متشکل از بخش تجاری سنتی با برگشت کم از یک طرف و بخش مدرن بر درآمد از طرف دیگر اجتناب شود . گام های توسعه اقتصادی و انتخاب پروژه های صنعتی و زیر بنایی بایست دنباله رو اصول مالی و اقتصادی معتبر باشد . در نهایت منطقه آزاد تجاری باید به نحوی عمل کند که سرمایه گذاران انگیزه رقابت با سایر مناطق آزاد تجاری و یا صادراتی جهان را پیدا کنند .
زراعت و کشاورزی
زمینهای موجود و بالقوه برای کشاورزی و زراعت باید از سایر کاربردها بر کنار باشند . علی رغم پیش شرط های کلی نامطلوب برای کشاورزی و زراعت ، باید در حد امکان از پتانسیل موجود با معرفی تکنیکهای مدرن مانند بذر اصلاح شده ، کودها و سموم دفع آفات نباتی ، روشهای گندزدایی و بسته بندی خرما ، بذر افشانی مصنوعی ، خدمات دام پزشکی و غیره که در کلیه موارد دارای افزایش توان تولید تا 50 درصد می باشد ، بهره برداری کرد . کشت و صنعت ، ارزش فرآورده های کشاورزی را می افزایند ، مثلاً مرغداریها و دامداریها باید بهبود یابند.
شیلات
برای نگهداری سطح پایدار صید همه گونه ها که از حد اکثر بازده موجود در دراز مدت فراتر نرود، باید تلاش شود . این اندازه باید با حداکثر فعالیت ماهیگیری موجود جمعیت قشم سنجیده شود . افزایش صید ماهی های ساردین باید توسط ترویج روش های جدید ماهی گیری ارزیابی شود. تأسیس ناوگان ماهیگیری در جزیره قشم در جهت بهره برداری از ذخائر عظیم مزوپلاژیک دریای عمان نیز باید ترویج شود.
صنعت
توسعه صنعتی باید روی فرآیندهای بالا دست و میانی، منابع طبیعی داخلی انبوه و کم هزینه، با استفاده از چنین منابع طبیعی در صنایع انرژی بر متمرکز شود.
صنایعی که از موقعیت جغرافیایی راهبردی جزیره قشم به عنوان دروازه ای به ایران، خلیج فارس و کشور های شوروی سابق سود می برند ، بایستی ارتقاء پیدا کنند .
صنایعی که با زنجیره قوی به سرزمین اصلی متصلند بایستی تشویق شوند . صنایع با جهت گیری صادرات نیز باید تشویق شوند .
صنایعی که ممکن است به کسب تکنولوژی خارجی و یا دستیابی به بازارهای شبکه بین المللی تمایل دارند باید ترغیب شوند . صنایعی که قرار است تأسیس شود باید از نظر مالی و اقتصادی قابل اجراء باشند .
شرایط مطلوب برای سمت گیری فعالیتهای تجاری باید ایجاد شود تا موجب جذب سرمایه گذاران خارجی شده و بدینوسیله نشان دهد که ایران با سیاستهای جدید اقتصادی ، یک کشور جاذب برای مهمانان خارجی است می توان در آن سرمایه گذاری کرد . در این خصوص به سرمایه گذاریها ی بخش خصوصی بایستی ارجحیت داده شود . از سرمایه گذاری های مستقیم خارجی ترجیحاً مشترک شرکا ایرانی باید استقبال کرد . انتقال تکنولوژی از قشم به ایران به تشویق الحاق شرکتهای ایرانی و خارجی و فراهم سازی مواد خام از ایران و کاربرد دانش فنی ایرانیها در طرح های صنعتی باید ارتقا یابد.
بخش خدمات
ایجاد مؤسسات خدمات حرفه ای در زمینه هایی مانند بیمه ، موضوعات قانونی ، تبلیغات ، خدمات مشاوره حمل بار ، کشتیرانی ، تعمیرات ، انبار ، حمل و نقل ، عمده فروشی ، و خرده فروشی و غیره بایستی ترویج پیدا کند تا امر توسعه منطقه آزاد قشم تسهیل یابد .
ایجاد تهسیلات بانکی در قشم که منجر به شناخته شدن جزیره قشم به عنوان یک مرکز مبادله مالی در ناحیه خواهد شد نیز باید تأکید شود .
توسعه توریسم
با توجه به زیبایی قسمتهایی از جزیره قشم و پتانسیلهای جاذبی که با امکانات معافیت گمرکی ایجاد شده است ، تسهیلاتی مانند هتل ، رستوران ، اماکن ورزشی و سایر وسایل تفریحی به منظور توسعه توریسم در قشم باید تأسیس شود .
توریسم می تواند منبع مهم در آمد و فرصتهای شغلی در جزیره به ویژه در کوتاه مدت و میان مدت باشد .
توسعه زیر بنایی
توسعه زیر بنایی متضمن تهیه و ایجاد سرویسهای با کیفیت بالا برای صنایع و ساکنان در سطوح همسان در نواحی قدیمی و جدید است .
با توجه به بعد مسافت و سطح پایین خدمات ، در حال حاضر جذب سرمایه گذاری اقتصادی نیازمند پیشرفت سریع است . تحقق سرمایه گذاری زیربنایی متضمن بهینه کردن کاربرد تسهیلات و اجتناب از هزینه های بیش از ظرفیت و ایجاد خدمات با قیمتهای قابل رقابت بر پایه بر گشت کامل هزینه می باشد .
سرمایه گذاران خصوصی بایستی به شرکت در کارهای زیربنایی و اجرای آنها تشویق شوند . با توجه به تسهیلات حمل و نقل ، سرمایه گذاری کافی و خدمات مناسب مد نظر گرفته شود . ترافیک منظم هوایی برای ارائه خدمات در فاصله های دور مورد نیاز است . حمل و نقل دریایی برای کالا و مسافر باید پیشرفت کند و حمل و نقل عمومی در جزیره ایجاد شود . اجراء پروژه پل خلیج فارس زمانی که از نظر مالی و اقتصادی امکانات آن فراهم شد باید ترغیب شود .
توسعه جوامع
ساختار جوامع موجود و محلات باید با برنامه توسعه جزیره قشم مطابقت نماید . خانه سازی باید ترغیت گردد به طوری که از کمبود مسکن در جزیره جلوگیری کند . توسعه جوامع باید با دور نمای خلق یکپارچگی در کل جزیره و استفاده عموم از تسهیلات صورت گیرد و همزمان با ایجاد ساختارهای اجتماعی به آن توجه شود . در روند توسعه ، مناطق موجود باید از همان تسهیلات مناطق جدید برخوردار شوند .
برای ساکنان مهاجر باید شرایط اجتماعی مورد نیاز و تسهیلات فرهنگی – آموزشی مناسب فراهم شود . این امر ممکن است از طریق ایجاد یک مدرسه بین المللی در مجاورت چند محله و یا سایر اقدامات انجام پذیرد .
کاربری زمین
کاربری زمین به منظور توسعه جوامع و صنعت باید متضمن حفظ و تقویت سیمای طبیعی و مصنوع منطقه بوده و بنابراین به زمینهای مساعد کشاورزی تعدی نشود .
توسعه ، خصوصاً توسعه جوامع ، باید با توجه به مقیاس ، مواد ، رنگها ، و ایجاد هویت هماهنگ با سیمای طبیعی و مصنوع محیط باشد . همچنین توسعه بایستی در مقیاس متعادل و هماهنگ با ویژگیهای محیطی صورت گیرد .
ساختار روستاهای موجود باید حفظ و تقویت شود اگر چه به دلائل مختلف ممکن است تعدادی از روستاها سریعتر از دیگران برای رشد ، برنامه ریزی شوند .
تدارک تسهیلات خدماتی در هماهنگی کامل با توسعه خانه سازی باید مورد نظر باشد تا تمام روستاها و شهرها تجهیز شده و بدینوسیله برای سکونت مورد توجه قرار گیرند .
حفاظت محیط زیست
توسعه منطقی صنایع و تأسیسات زیر بنایی باید هماهنگ با توسعه پایدار و مدیریت منابع طبیعی باشد تا وضعیت اقتصادی و امکانات رفاهی ساکنین جزیره قشم و کل کشور را ارتقاء دهد .
توسعه اقتصادی نباید از ظرفیتهای محیطی قابل احیاء تجاوز نماید . در مواردی که تجاوز به محیط طبیعی در اثر توسعه مورد نظر غیر قابل اجتناب است ، منافع اقتصادی و اجتماعی باید به دقت در برابر چنین ضربه های منفی بر محیط زیست سنجیده شود .
مزیت های جزیره قشم

جزیره قشم را می توان با نگاهی احساسی و برآمده از پیوندهای عاطفی تعریف کرد و به تمجید مزیت های متنوع آن پرداخت. کمااینکه چه بسیار هنرمندان قلمرو هفت هنر به شدت تحت تأثیر جادوی اقلیم و جذابیت های فرهنگی آن قرار گرفته و به شیواترین قلم به وصف این جزیره به راستی زیبا و متفاوت از هر جای دیگر پرداختند .
اما ، حقیقتاً مزیت های جزیره قشم ، بر اساس پتانسیل های واقعی آن چیست و برنامه های توسعه جزیره می باید بر چه مبناهایی طراحی شود ؟
پتانسیل های ویژه قشم
جدا از پتانسیل های اقتصادی – طبیعی – جغرافیایی جزیره قشم ، بعضی پتانسیل های ویژه و پنهان و پوشیده از چشم نیز در این جزیره وجود دارند که باید آنها را در معادله مزیت های جزیره و آماده سازی آن برای تبدیل به یک سکوی صادراتی و کسب مکان شایسته در بازارهای منطقه ای وارد کرد .
وجود امنیت سیاسی – اجتماعی و دوری از نواحی بحران زا
وجود امنیت سیاسی – اجتماعی در همه جا و به ویژه در مناطق آزاد از مهمترین پیش زمینه های فعالیت های اقتصادی و تجاری به شمار می رود . منطقه آزاد قشم به قدر کافی از مناطق خطر پذیر شرقی ، غربی و یا شمال شرقی کشور دور است و از ناحیه همسایگان خود نیز در معرض خطر جدی قرار ندارد . گواینکه جنگ تجاوزکارانه عراق با ایران و یا تهاجم به کویت و اشغال آن از سوی عراق ، دیر گاهی آب های خلیج فارس را خطر آمیز کرده و ریسک اقتصادی آن را بالا برده بود ، اما به هر حال جزیره قشم در مقایسه با دیگر مناطق آزاد کشورهای جنوبی این خلیج از امتیاز کمتری برخوردار نبوده و نیست . دوری جزیره قشم از نواحی بحران زا را می توان به عنوان عامل ژئواستراتژیک جزیره نام برد .
سابقه مکانی از دیدگاه تجارت
گفته می شود که حدود یک سوم از حجم جریان تجاری خلیج فارس به ایران ، از گذرگاه قشم عبور می کند . وجود نهادها و تأسیسات تجاری سنتی در قشم ( نظیر : سفاین موجود برای حمل و نقل بار و مسافر ) ، وجود مناسبات بده و بستان با کرانه جنوبی خلیج فارس و داخل کشور از طریق این نهادها و تأسیسات و وجود سرمایه گذاران بومی که به امر تجارت در این سرزمین اشتغال دارند ، همگی عامل عمده در ایجاد سابقه مکانی ویژه و کسب موقعیت تجاری درجه اول برای جزیره قشم در مقایسه با سایر بنادر و مناطق ایران بوده و هست . افرادی که با توان مالی بالا به اقتصاد تجاری سنتی در جزیره تعلق دارند ، در استان های همجوار – نظیر استان هرمزگان یا استان بوشهر – به ندرت یافت می شوند . البته استان بوشهر از دیر باز وضعیتی مشابه قشم داشت و حتی در خلیج فارس در زمینه تجارت حرف اول را می زد .اما ، اکنون به دلایل مختلف چنین نیست .
بدیهی است که وضعیت اقتصادی تجاری سنتی یک گام به لحاظ نهاد سازی جلوتر از نقاطی است که فاقد این قابلیت هستند و نکته آن است که این وضعیت را می توان با برنامه ریزی و اندکی تلاش به وضعیت نوین تجاری تبدیل کرد .
علاوه بر این ، استقرار جزیره قشم در گلوگاه خلیج فارس ، موقعیت خاصی را از حیث دسترسی آن به مسیرهای اصلی ارتباطی منطقه ای – بین المللی به وجود آورده است که به آن ژئواکونومیک می گویند . این عامل در جریان رشد و توسعه، از عوامل اصلی به شمار رفته و کشورها و باید تصریح کرد مناطق معدودی در جهان وجود دارند که حامل این مزیت باشند .
موقعیت تجاری ، از این حیث قابل توجه شناخته می شود که می تواند به عنوان نیروی محرکه اولیه و پل ارتباطی ، زیر بناهای مالی و فیزیکی مورد نیاز برای استمرار امر توسعه را به وجود آورده و منطقه را در مسیر رشد پایدار قرار دهد . این موقعیت تجاری را در ادبیات توسعه به عنوان مراکز میانجی ( Enterport Trade Intermediaty ) تعریف کرده اند و لازم است اشاره کنیم که مناطق آزاد تجاری موفق – جهان نظیر سنگاپور و یا هنگ کنگ و غیره – از این مرحله عبور کرده اند .
وجود نهادها و آیین اجتماعی
جمعیت بومی جزیره قشم ، به بیش از حدود 100 هزار نفر می رسد که مزیتی است بسیار مهم نسبت به دیگر مناطق آزاد ایران . این جمعیت ، در عبور از تاریخ ، مراکز جمعیتی شهری و روستایی را تأسیس کرده و رسوم و آیین های ویژه خود را ایجاد و حفظ کرده و توسعه داده اند . فرهنگ بومی جزیره در شاخص های متنوعی تجلی یافته است هچون :
• معماری آن ( نظیر بادگیرهای روستای لافت ) ، * مسجد های تاریخی ( نظیر : کمالیه و هلر ، با آن گنبدهای غریب و پرشکوه ) ،
• صنایع بومی کوچک و بزرگ ( نظیر لنج سازی ، پارچه بافی ، زری دوزی ، درودگری و … ) ،
• مراسم مردمی ( نظیر جشن نخل و جشن ماهی ) ،
• مراسم بسیار جذاب عروسی و حجله سازی و به خصوص موسیقی ابتدایی ولی جذاب ، عرفانی ، رویا انگیز و هم آلود آن .
• و ، چه بسیار آداب و رسوم ، آیین ها ، نهادها ، و فولکلور جزیره که باید به خوبی باز شناخته شده و مبنایی برای یک برنامه ریزی جهانگردی و جلب توریست بین المللی قرار گیرند .
چگونه است که شمار بسیاری توریست از اقصی نقاط دنیا در ماهی از سال به شهر قونیه در ترکیه می روند تا سماع پریشان درویشان را سیاحت کنند ، ولی نتوانند به قشم بیایند و در زیر سایه نخل ها و زمین ماسه ای آن در مراسمی بومی سنتی اصیل که در صدای طبل و دهل و موسیقی خاص آن پیچیده می شود ، نظاره گر نباشند و جادوی مشرق زمین را نشنوند و در شور و حال وصف ناشدنی آن از خود بی خود نشوند ؟
پایین بودن هزینه زندگی
پایین بودن هزینه کالا ها و خدمات چه در شاخص های عمده فروشی و چه در شاخص های خرده فروشی ، یکی دیگر از مزیت های جزیره قشم است که باید به شدت حفاظت شود . همین مزیت است که در نهایت ، هزینه تولید را پایین نگه می دارد و توان رقابتی برای کالاهای صادراتی جزیره به وجود خواهد آورد .
هم اکنون ، در حوزهای پایین دستی خلیج فارس – یعنی امارات متحده عربی و دیگر شیخ نشین ها – هزینه تولید در سطح بالایی قرار دارد و به محدودیت سرمایه گذاری ها منجر شده است . در همین جاست که ما باید بتوانیم کم و کاستی های خود را در زمینه ساختارهای زیر بنایی با پایین نگه داشتن هزینه تولید جبران کنیم و سرمایه گذاری ها را جلب نماییم . البته ، در روند جبری افزایش قیمت ها در سطح کشور ، هزینه تولید خواه نا خواه بالا خواهد رفت . اما ، نکته این است که چگونه قیمت تعادلی را حفظ کنیم . حفظ قیمت تعادلی ، به تصمیم های مدیریت سازمان منطقه آزاد قشم بر می گردد که باید از طریق اطلاعات حساب های منطقه ای مورد بررسی مداوم قرار گیرد .

امکانات زیربنایی
مخابرات
راه‎اندازی شبکه کابل‎های نوری و اقدامات فنی لازم برای ایجاد شبکه 500 شماره‎ای شهرک تولا و شبکه مخابراتی 2000 شماره‎ای شهرک‎های مسکونی و راه‎اندازی شبکه سراسری تلفن همراه در جزیره، ایجاد مرکز 300 شماره‎ای فرودگاه قشم، ایجاد مرکز 400 شماره‎ای مناطق مسکونی و تجاری شهر قشم، در دست اجراء است. بخشی از شبکه‎های یادشده هم‎اکنون در حال بهره‎ برداری است.
برق
اتصال به شبکه برق سراسری کشور و اجرای طرح‎های زیر، برق‎رسانی به کلیه نقاط جزیره را تأمین می‎کند:
• احداث خطوط انتقال نیرو در سراسر جزیره قشم
• ایجاد یک پست برق 63/230 کیلوولت
• ایجاد 85 کیلومتر خط فشار قوی 63 کیلوولت دو مداره
• ایجاد 55 کیلومتر خط فشار ضعیف 400 ولت
• افزایش ظرفیت نصب شده از 10.000 کیلوولت آمپر به 90.000 کیلوولت آمپر
• طرح احداث نیروگاه 165 مگاواتی
• بهبود کیفی شبکه
• احداث پست‎های جدید برای برق‎رسانی به شهرک‎های صنعتی
آب
آب مورد نیاز برای مصارف آشامیدنی، صنعتی، کشاورزی و غیره از طریق تأسیسات زیر تأمین می‎شود:
• احداث چندین دستگاه آب شیرین‎کن در منطقه با ظرفیت اسمی 7.000 مترمکعب در روز
• ایجاد شبکه آب‎رسانی با همکاری سازمان آب منطقه‎ای هرمزگان در بافت قدیمی و جدید شهر قشم
• احداث سدهای خاکی و بتنی
• ایجاد سیستم آبیاری قطره‎ای
سد سازی
چندین سد خاکی و بتنی برای استفاده از آب ‎های جاری جزیره و نیز بهره‎برداری از آب‎های پشت سد برای مصارف کشاورزی و سایر مصارف احداث شده است:
• سد پی پشت
• سد سیماب
• سد خالصی 1 و 2
• سد هرمز 1 و 2 و 3 و 4
• سد خاکدان 1و 2و 3
• سد دیرستان
• سد گورزین احداث و مورد بهره‎برداری قرار گرفته‎اند.

فرودگاه
فرودگاه بین‎الملی قشم مجهز به باند 5 کیلومتری، ساختمان برج مراقبت، ترمینال‎های مسافری، ساختمان آتش‎نشانی و ایمنی، احداث حدود 20.000 مترمربع ساختمان اداری، ایجاد تأسیسات سوخت‎رسانی به هواپیماهای داخلی و خارجی و جایگاه بنزین‎گیری خودرو، از جمله فرودگاه‎های مجهز کشور به شمار می‎رود. در سال 1373 مورد بهره برداری قرار گرفته است و همه روزه پرواز های داخلی و خارجی در آن برقرار است.
جاده‎های ارتباطی
با احداث بیش از 700 کیلومتر جاده ارتباطی و حدود 25 کیلومتر بزرگراه پیرامون جزیره و اتصالات شمالی – جنوبی، راه‎های دسترسی به تمام نقاط جزیره امکان‎پذیر شده است.
پل خلیج فارس
احداث پل خلیج فارس در کرانه شمالی جزیره بین دو نقطه – یکی بندر پهل در سمت استان هرمزگان و دیگری بندر لافت قدیم در سمت جزیره قشم (که خاک جزیره به خاک سرزمین اصلی نزدیک شده و به 1800 متر می رسد) – در نظر گرفته شده است. مطالعات فاز یک و دو پل به اتمام رسیده. طبق برآوردهای مهندس مشاور، هزینه احداث این پل به حدود یکصد میلیون دلار بالغ می شود. این پل ، دارای خطوط ریلی و جاده ای خواهد بود. به خصوص خطوط ریلی آن از این نظر واجد اهمیت است که اسکله کاوه را به راه آهن سرتاسری بندر عباس – ترکمنستان وصل کرده و جریان عبور کالا به کشورهای CIS را تسهیل خواهد کرد.
اسکله کاوه
اسکله کاوه که فاز اول آن با قابلیت پهلودهی شناورهایی با ظرفیت 40 هزار تن اخیراً به بهره برداری رسیده است، به علت جریان های آبی مساعد و کرانه بسیار عمیق آن (20 متر)، قابلیت پهلو دهی شناورهای تا یکصد هزار تن را داراست. لازم است متذکر شویم این ویژگی در سرتاسر کرانه جنوبی ایران وجود ندارد. بدیهی است با بهره برداری کامل از این اسکله، شناورهای بزرگ – نظیر پاناماکس – امکان پهلوگیری مستقیم در اسکله های ایران را خواهند یافت. این بدان معنی است که شاخص L.D.F در کرانه های ایران، هم در سمت واردات و هم در صادرات، به سطح بالایی گام گذارده و سطح جدیدی از اقتصاد حمل و نقل دریایی را برای کشور به وجود خواهد آورد.
لنگرگاه کشتی‎ها
بنادر:
• بندر بهمن
• بندر درگهان
اسکله ‎های پهلوگیری:
• اسکله شرکت نفت
• اسکله فجر
• اسکله درگهان
• اسکله پایانه نفتی لافت
• اسکله مسافربری لافت
• اسکله ماهیگیری سهیلی
• اسکله طبل
• اسکله جدید با سعیدو
• اسکله قدیمی با سعیدو
• اسکله سلخ
• اسکله ماهیگیری و مسافری کندالو
• اسکله رمچاه
• اسکله شهید ذاکری
• بندرگاه گوران
• بندرگاه چاهو شرقی
همچنین احداث و توسعه اسکله‎های لافت، هامون، سنگی، فجر، درگهان، احداث اسکله بزرگ کاوه برای کشتی‎های 10.000 تا 100.000 تن (در دست احداث) و طراحی احداث چندین اسکله بزرگ و کوچک در جزیره. ارتباطات دریایی و ظرفیت تخلیه و بارگیری کالاهای سبک و سنگین را در جزیره افزایش می‎دهد.
انبار
• انبار سازمان منطقه آزاد قشم (2 سوله)
• انبار بازرگانی (2 سوله)
• انبار آب وبرق (1 سوله)
• انبار غذایی گمرک (1 سوله)
• انبارهای بازرگانی عمومی (4 سوله)
سردخانه‎ها
• سردخانه شیلات قشم
• سردخانه بندربهمن (قشم)
• سردخانه شیلات سلخ
شهرک های صنعتی
• شهرک صنعتی طولا
• شهرک صنعتی کاوه
• شهرک صنعتی سوزا
• شهرک صنعتی الوند
واحدهای مسکونی
احداث شهرک‎های مسکونی شامل بیش از 7 هزار واحد مسکونی توسط بخش خصوصی، احداث چندین مجتمع و شهرک مسکونی توسط سازمان منطقه آزاد قشم (200 واحد مسکونی و 150 واحد مسکونی در دست احداث) سکونت‎گاه‎های مورد نیاز را دراین مرحله از توسعه منطقه آزاد قشم تأمین می‎کند. شهرک‎های مسکونی قشم عبارتند از:
• شهرک نریمان
• شهرک سام
• شهرک زال
• شهرک بوستان
• شهرک تولا
• شهرک گلستان
• شهرک بهارستان
• شهرک دلگشا
• دهکده ساحلی
مجتمع های تجاری- تفریحی
• مجتمع تجاری – تفریحی سیتی سنتر 1
• مجتمع تجاری – تفریحی – مسکونی سیتی سنتر 2
• مجتمع تجاری-اداری الماس
• مجتمع بین المللی تجاری-اداری میلاد
• مجتمع بین المللی تجاری- تفریحی معراج
مراکز درمانی
• بیمارستان فاطمه زهرا(س)
• بیمارستان خلیج فارس
• مرکز درمانی درگهان
• مرکز درمانی رمکان
• مرکز درمانی طبل
• مرکز درمانی دولاب
• مرکز درمانی سوزا
• مرکز درمانی لافت
مراکز دانشگاهی و علمی – تحقیقاتی
• مرکز بین المللی رشد قشم
• پارک زیست فناوری خلیج فارس
• باغ موزه گیاهشناسی
• واحد نظارت بر ضوابط بهداشت انسانی و استاندارد قشم
• واحد تاکسیدرمی جزیره
• آزمایشگاه
• دانشگاه آزاد قشم
• دانشگاه پیام نور
• موسسه آموزش عالی قشم (همکاری مشترک با دانشگاه کارلتون کانادا)
• دانشگاه صنعت آب و برق
• دانشگاه بین المللی شهید بهشتی
• دانشگاه بین المللی هرمزگان

سرمایه گذاری در قشم
مزایای سرمایه گذاری
علاوه بر استعدادهای طبیعی و نیروی انسانی ارزان وموقعیت جغرافیایی منحصر به فرد این جزیره، سرمایه گذاری در قشم دارای مزایای ویژه‎ای است:
تسهیلات قانونی:
• معافیت مالیاتی 20 ساله
• آزادی مشارکت سرمایه گذاری خارجی تا سقف 100%
• معافیت از پرداخت هرگونه حقوق گمرکی و سود بازرگانی برای واردات مواد اولیه،. ماشین‎آلات و قطعات یدکی جهت تولیدکنندگان
• معافیت گمرکی برای ورود کالاهای ساخته شده در منطقه آزاد به داخل کشور به میزان ارزش‎افزوده
• صدور ویزا برای خارجیان در مبادی ورودی منطقه آزاد قشم
• آزادی کامل ورود و خروج سرمایه
• فروش و اجاره زمین به سرمایه گذاران داخلی و اجاره زمین به سرمایه گذاران خارجی
• مقررات ساده و مناسب نیروی کار
• تضمین کامل سرمایه خارجی و سود حاصل از آن
• امکان ورود ماشین‎آلات خط تولید و جایگزین کردن آن‎ها با تکنولوژی روز
• سهولت تأمین مواد اولیه خارجی
سرمایه گذاری صنعتی
پس از اخذ مجوز سرمایه گذاری از نوع صنعتی و ثبت شرکت در مرکز ثبت سازمان منطقه آزاد قشم، فعالیت‎‎های صنعتی طی مراحل زیر صورت می‎گیرد:
مرحله موضوع محل مراجعه
1 جانمایی زمین و تنظیم قرارداد اجاره و یا فروش زمین مدیریت صنایع
2 احداث سوله براساس ضوابط وشرایط ساخت‎وساز در شهرک‎های صنعتی بخش ساختمان مدیریت صنایع
3 خرید انشعاب برق و خط تلفن با هماهنگی مدیریت صنایع از شرکت آب و برق و تأسیسات قشم
4 دریافت کارت بازرگانی از نوع صنعتی مدیریت بازرگانی
5 ورود ماشین‎آلات و تجهیزات کارگاه بدون پرداخت عوارض مدیریت بازرگانی با هماهنگی مدیریت صنایع
6 ورود مواد اولیه از خارج و یا داخل بدون پرداخت عوارض مدیریت بازرگانی با هماهنگی مدیریت صنایع
7 معرفی کالا جهت تعیین میزان ارزش‎افزوده کمیسیون ارزش‎افزوده با هماهنگی صنایع
8 دستیابی به ارزش نهایی تولید و اخذ مجوز بهره‎برداری مدیریت صنایع
مقررات فعایت‎های صنعتی :
1- مراحل اداری واردات ماشین‎آلات و تجهیزات و مواد اولیه واحدهای صنعتی:
الف – ارائه پیش فاکتور خرید Invoice به مدیریت امور صنایع و دریافت موافقت مدیریت امور بازرگانی.
ب – دریافت اسناد اعتباری به میزان عوارض تجاری اقلام وارداتی هنگام تشکیل پرونده‎ برای واردات.
ج – تطبیق اقلام وارداتی با اقلام مندرج در پروفرمای تأیید شده توسط نماینده مدیریت صنایع.
د – دریافت اسناد اعتباری به درخواست متقاضی و تأیید مدیریت امور صنایع پس از ترخیص و نصب ماشین‎آلات و تجهیزات و یا به‎کارگیری و مصرف مواد اولیه و مونتاژ قطعات منفصله.
2 – اقدامات ضروری از زمان دریافت مجوز سرمایه گذاری تا شروع تولید محصولات:
الف – در صورت دریافت مجوز سرمایه گذاری به نام شرکت در شرف تأسیس، شرکت به ثبت رسانده می‎شود.
ب – همزمان با ثبت شرکت مدارک مورد نیاز برای صدور کارت بازرگانی در منطقه آزاد قشم تهیه می‎شود.
ج – پس از ثبت شرکت و پلمپ دفاتر جهت دریافت کد اقتصادی به اداره امور اقتصادی و دارایی قشم مراجعه و درخواست کد می‎شود.
لازم به ذکر است که کد اقتصادی به نام شرکت ثبت شده در قشم خواهد بود و هرگونه استفاده از کد اقتصادی در زمینه موضوع فعالیت شرکت نیز معاف از مالیات می‎باشد.
د – با دریافت کد اقتصادی، برای ارائه مدارک و دریافت کارت بازرگانی به اتاق بازرگانی و صنایع و معاون شعبه بندرعباس مراجعه شود. گفتنی است که کد اقتصادی نیز به دلیل فعالیت در حوزه منطقه آزاد قشم، معافیت مالیاتی به دنبال خواهد داشت.
3-روش‎های قانونی انتقال محصولات تولید شده به سایر نقاط کشور:
چندین روش برای انتقال محصولات به داخل کشور وجود دارد:
الف – از طریق گمرک مسافری (درصورتی که در لیست کالای همراه مسافر گمرک قشم، قید شده باشد).
ب – بر اساس مصوبه 2981 د رصورتی‎که محصول مواد و قطعات اولیه یا تجهیزات مورد نیاز واحد تولیدی در داخل کشور باشد.
ج – متناسب با سهم ارزش‎افزوده تولیدات که پس از درخواست و ارسال مدارک به کمیسیون تعیین ارزش‎افزوده مستقر در دبیرخانه شورای‎عالی مناطق آزاد، سهم ارزش‎افزوده در آن کمیسیون تعیین می‎شود و واحد تولیدی می‎تواند تولیدات خود را (پس از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی مواد اولیه خارجی) به داخل کشور منتقل نماید.
4 – مدارک مورد نیاز جهت تکمیل اسناد ارزش‎افزوده از سوی متقاضی
الف – جدول تکمیل شده ارزش افزوده که متقاضی پس از توجیه بایستی تکمیل نماید.
ب – پروانه کاپوتاژ برای ماشین‎آلات و تجهیزات تأمین شده از داخل کشور و مواد اولیه و قطعات وارد شده از داخل کشور.
5 – چگونگی انتقال تولیدات به سایر نقاط کشور بعد از دریافت اعلام نظر کمسیون تعیین درصد ارزش افزوده:
الف – با شروع تولید و آماده شدن محصولات، متقاضی درخواست اعلام آمار تولید را به مدیریت امور صنایع ارائه می‎کند.
ب – پس از بازدید نمایند صنایع از محصولات تولید شده، آمار تولید برای اولین مرحله تولید به دبیرخانه شورای‎عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی اعلام می‎شود که در این حالت دبیرخانه، آمار فوق را همراه جداول ارزش‎افزوده و اعلام نظر کمیسیون درباره درصد ارزش‎افزوده به دفتر امور واردات گمرک ایران ارسال می‎کند. دفتر امور واردات گمرک ایران نیز مکاتبات نامبرده را به حوزه نظارت گمرکات هرمزگان ارسال کرده و از مراحل دوم تولید به بعد، آمار تولید فقط به حوزه نظارت گمرکات هرمزگان اعلام می‎شود.
ج – با موافقت آمار تولید، حوزه نظارت گمرکات هرمزگان نماینده‎ای جهت بازدید به محل کارگاه اعزام می‎کند و با تأیید آمار، طی مکاتبه‎ای با گمرک قشم موافقت خود را با ترخیص بخشی از تولیدات به میزان درصد ارزش‎افزوده اعلام می‎کند.
د – در گمرک قشم با تکمیل اظهارنامه گمرکی و پرداخت عوارض گمرکی و سود بازرگانی اجزای وارداتی تولیدات، پروانه سبز گمرکی برای ترخیص از گمرک صادر می‎شود.
ه – طی مکاتبه امور صنایع شهرک‎های صنعتی با مدیریت امور بازرگانی برگه ثبت صدور کالا و سپس مانیفیست حمل کالا صادر می‎گردد.
6 – مراحل تهیه و صدور مجوز بهره‎برداری یک واحد صنعتی:
یک واحد تولیدی، پس از مرحله آزمایشی، مجوز بهره‎برداری دریافت خواهد کرد. این مجوز بر اساس مجوز فعالیت سرمایه گذاری و ظرفیت تولید هر محصول صادرمی‎شود. واحد صنعتی از تاریخ صدور مجوز بهره‎برداری به مدت 15 سال مشمول معافیت از مالیات خواهد بود.
7 – چگونگی بهره‎برداری از مزایای کارنامه تولید:
مراجعه به دپارتمان نظارت برتولید و بهره‎برداری در مدیریت صنایع، تکمیل اطلاعات در خواستی و دریافت کارنامه تولید و تحویل آن. پس از تأیید، امکان انتقال محصولات تولیدی به میزان سهم ارزش‎افزوده و ظرفیت تولید سالانه در هر زمان از سال امکان‎پذیر می‎باشد.
8 – میزان ونوع وثیقه مورد نیاز برای بردن محصولات به داخل کشور بر اساس کارنامه تولید:
میزان وثیقه مورد نیاز به میزان ارزش تعدادی از محصول است که بیش‎تر از سهم ارزش‎افزوده منتقل ‎می‎‎‎شود. نوع وثیقه قابل قبول نیز چک، سفته، ضمانت بانکی و یا پول نقد ‎می‎‎‎باشد.
9 – چگونگی محاسبة میزان سهم ارزش‎افزوده:
میزان سهم ارزش‎افزوده از دو بخش زیر تشکیل شده است:
الف– میزان ارزش‎افزوده
ب- نسبت مواد اولیه ‎تأمین‎‎‎ شده از داخل کشور
میزان درصد ارزش‎افزوده، اختلاف بین “قیمت تمام شده محصول تولید شده با مواد و قطعات اولیه مصرفی” تقسیم بر “قیمت تمام شده محصول” است. قیمت تمام شده محصول در این‎جا قیمت محصول مشابه خارجی در نظر گرفته ‎می‎‎‎شود. این درصد با درصد نسبت “ارزش مواد اولیه ‎تأمین‎‎‎ شده از داخل کشور به ارزش کل مواد و قطعات اولیه”، جمع ‎شده و به عنوان سهم ارزش‎افزوده تعریف ‎می‎‎‎شود.

10 – مدارک مورد نیاز جهت عودت اسناد اعتباری:
درخواست کتبی عودت اسناد اعتباری با ذکر شماره مجوزهای مورد درخواست و در صورت وجود ابهام در مصرف مواد، دریافت فرم فهرست مصرف مواد اولیه و قطعات به‎کار رفته در تولید یک واحد محصول از مدیریت صنایع و تکمیل آن.
11 – عودت‎پذیری اسناد اعتباری سپرده شده:
پس از اطمینان از مصرف اقلام وارداتی در جریان تولید، از طرف کارشناس صنایع، اسناد اعتباری، عودت داده می‎شود..
12- مدت زمان لازم برای عودت اسناد اعتباری سپرده شده، جهت واردات خودرو سواری:
بعد از 5 سال از تاریخ ورود خودرو
13 – وضعیت اسناد اعتباری سپرده شده بعد از پایان سه ماه قید شده در نامه دریافت اسناد اعتباری و عدم استفاده از کل یا قسمتی از اقلام وارداتی جهت تولید:
اگر مقداری از اقلام وارداتی مصرف شده باشد و مابقی در شرکت موجود باشد، یک نامه تمدید مهلت اسناد اعتباری جهت امور بازرگانی ارسال ‎می‎‎‎شود و یک دورة سه ماهة دیگر، اسناد اعتباری مربوط به شمارة مجوز مربوطه تمدید خواهد شد. ولی اگر تمامی اقلام وارداتی موجود باشد، در صورت ارائه دلیل قابل قبول مدیریت صنایع، نامه تمدید اسناد اعتباری جهت امور بازرگانی ارسال خواهد شد.
14 – چگونگی وصول اسناد اعتباری سپرده شده از طرف سازمان:
در صورتی‎که برای مدیریت صنایع، مصرف اقلام وارداتی اثبات نشود، نامه‎ای جهت وصول اسناد اعتباری، برای مدیریت بازرگانی ارسال خواهد شد.
15 – چگونگی تشخیص عدم مصرف اقلام وارداتی:
الف- چنانچه بعد از واردات مواد اولیه و شروع تولید، زمان شروع تولید به مدیریت صنایع اعلام نشود.
ب- چنانچه تولید محصولات به تأیید کارشناس صنایع نرسد.
ج- پس از پایان مرحله تولید (ممکن است اقلام وارداتی یک مجوز کالا در چند مرحله تولید شود) وارائه آمار تولید به مدیریت صنایع.
سرمایه گذاری بازرگانی
ورود کلیه کالاهای مجاز در منطقه آزاد به گشایش اعتبار نیاز ندارد. این کالاها در صورتی‎که به منظور فروش به منطقه آورده شوند، مشمول پرداخت عوارض برمبنای تعرفه گمرکی منطقه آزاد قشم خواهند بود. کالاها و تجهیزاتی که به منظور فعالیت‎های صنعتی به منطقه وارد می‎شوند از پرداخت عوارض گمرکی معاف‎اند.
مدارک لازم جهت اخذ کارت بازرگانی:
1- فتوکپی کارت پایان خدمت
2- فتوکپی از سند اجاره یا مالکیت محل فعالیت
3- عکس
4- فتوکپی شناسنامه
5- برگ عدم سوء پیشینه
سایر مدارک جهت جهت اخذ کارت بازرگانی برای اشخاص حقوقی
1- گواهی ثبت دفتر از مرکز ثبت سازمان
2- فتوکپی اساسنامه شرکت و شناسنامه مدیر عامل و آگهی روزنامه رسمی
3- مجوز سرمایه گذاری (صنعتی، خدماتی، بازرگانی)
مقررات فعالیت های تجاری
ورود کالا:
متقاضیان فعالیت بازرگانی ابتدا باید مجوز فعالیت و کارت بازرگانی دریافت کنند.. کارت بازرگانی برای سه رشته فعالیت:
الف – تجاری
ب – خدماتی
ج – تولیدی
داده ‎می‎‎‎‎شود.
کالا یا از طریق دبی ویا به طور مستقیم از مبداء ترانزیت ‎می‎‎‎‎شود. هم‎چنین، ممکن است کالا در بندرعباس ترانزیت ‎‎‎‎شده و بعد وارد قشم ‎‎‎گردد.
قبل از ورود کالا صاحب کالا، اقدام به دریافت مجوز ورود کالا به جزیره ‎می‎‎‎‎نماید و پس از تائید و امضای مجوز ورود کالا، اقدام به تشکیل پرونده ‎می‎‎‎‎نماید. در حین تشکیل پرونده، علی‎الحساب عوارض پرداختی مشخص و به تجار یا صاحبان کالا اعلام ‎می‎‎‎‎گردد تا نسبت به پرداخت آن اقدام نمایند‎‎.‎‎‎‎
بعد از این مرحله پرونده به سرویس ارزیابی ارسال و ارزیاب پس از بازدید از کالای وارد شده اقدام به مقایسة اظهار طرف در مجوز ورود کالا با نوع کالا ‎می‎‎‎‎نماید و پس از ثبت دقیق نوع کالا، اقدام به محاسبه دقیق عوارض ورود کالا ‎می‎‎‎‎نماید و طبق مجوز خروج ارزیاب، از اسکله به انبار صاحب کالا حمل ‎می‎‎‎‎شود. کالاهای کانتینری که از مبداء کشور سازنده به منطقــه آزاد وارد ‎می‎‎‎‎شود، به وســیله تریلی از اسکله بندرعــباس (به دلیل فقدان تسهیلات تخلیه و جابجائی کانتینر در قشم) از طریق اسکله فجر به جزیره منتقل ‎می‎‎‎‎شود. کانتینر پس از ورود به اسکله جهت تائید پلمپ گمرک بندرعباس، به گمرک قشم هدایت ‎می‎‎‎‎شود و پس از بررسی گمرک قشم و تأیید مدارک، اقدام به تشکیل پرونده، وصول عوارض و ترخیص ‎می‎‎‎‎نماید.
توجه: به‎زودی تسهیلات تخلیه، حمل و جابجائی کانتینر در قشم ایجاد خواهد شد.
تسهیلات ورود کالا:
1- به نمایندگی‎‎ها‎‎‎‎یی که اقدام به وارد کردن کالا ‎می‎‎‎‎نمایند 10% تخفیف در عوارض تعلق ‎می‎‎‎‎گیرد. 2 – به کسانی که فاکتور خرید در کشور مبداء سازنده کالا دارند 20% تخفیف در عوارض تعلق می‎گیرد.
3 – به تجاری که کالای خود را از طریق کانتینر وارد می‎کنند، بطور معمول برای هر کانتینر 40 فوتی مبلغ -/2.500.000 ریال و برای کانتینر 20 فوتی مبلغ -/1.500.000 ریال تخفیف تعلق می‎گیرد.
شماره گذاری وسایط نقلیه
اشخاصی که دارای کارت بازرگانی هستند از سازمان مجوز می‎گیرند و در دوبی خودرو مورد نظر خود را خریداری می‎کنند. خودرو به همراه گواهی پلیس که باید به تأیید گمرک محل برسد، به انضمام فاکتور خرید توسط موتور لنج به بندر بهمن قشم منتقل می‎شود و پس از انجام تشریفات مقرر و برخورداری از تسهیلات خاص هزینه خدماتی و گمرکی، ازسوی مدیریت بازرگانی پروانه خروج (شامل مشخصات مالک و وسیله نقلیه برای خودروها) صادر می‎گردد. دارنده مجوز به همراه سه برگ اوراق یادشده به اضافه بیمه نامه شخص ثالث، فیش بانکی عوارض شماره‎گذاری و عوارض سالیانه و بهای پلاک خودرو به واحد شماره ‎گذاری مراجعه می‎نماید.
ویژگی شماره‎گذاری منطقه آزاد همانند بعضی از کشورهای پیشرفته جهان، در این است که پلاک به شخص تعلق دارد نه به وسیله نقلیه، برحسب تصمیمات متخذه در زمینه میزان دریافت هزینه گمرکی و بندری، تسهیلات ویژه‎ای برای دارندگان خودرو منظور می‎شود. کلیه نقل و انتقالات انواع وسائط نقلیه و شماره‎گذاری، توسط سازمان در واحد شماره‎گذاری انجام می‎شود. پلاک سفید برای خودروهای شخصی و پلاک نارنجی مخصوص کرایه تعیین شده است.
حمل کالا
حمل کالابه دو طریق انجام می‎شود:
1 – هوایی
2 – دریایی
واردات کالا یا در فرودگاه ترخیص شده و به مقصد ‎می‎‎‎‎رود و یا به انبار گمرک وارد و پس از انجام تشریفات وارد بازار یا به مقصد فرستاده ‎می‎‎‎‎شود‎‎.‎‎‎‎
حمل کالا به خارج از قشم (‌صادرات یا صادرات مجدد) از طریق دریایی و هوایی صورت ‎می‎‎‎‎گیرد. از طریق هوایی با گرفتن مجوز و پرداخت عوارض، جنس ترخیص ‎می‎‎‎‎شود. همچنین ترخیص کالا از طریق دریایی از مرز بندرعباس صورت می‎گیرد.
نگهداری کالا:
کالاها در انبارهای گمرک، انبارهای شرکت بازرگانی و انبارهای خود صاحب کالا نگهداری ‎می‎‎‎‎شوند‎‎.‎‎‎‎ دلایل ورود کالا به انبار گمرک:
1- عدم تشکیل پرونده توسط صاحب کالا
2- عدم حضور صاحب کالا جهت ترخیص
3- بدهی تجار یا صاحب کارت و دارنده مجوز فعالیت، به سازمان
4- عدم تطابق با مقررات استاندارد
5- اختلاف بین اظهار طرف جهت درخواست کالا، با کالای وارد شده
6- کالاهای ممنوعه‎‎

تخلیه و بارگیری
شرکت‎های خصوصی بار را از لنج روی اسکله تخلیه ‎می‎‎‎‎کنند سپس توسط مأموران ارزیابی اجناس روی اسکله ارزیابی ‎می‎‎‎‎شود و توسط اتومبیل‎های شرکت‎های حمل و نقل به مقصد حمل ‎می‎‎‎‎شوند.
به‎منظور صادرات مجدد، پس از ارزیابی و پرداخت کل عوارض، کالا به‎وسیله لنج از طریق اسکله بهمن به خارج صادر ‎می‎‎‎شود.
اشخاص حــقوقی (شرکت‎ها) با مراجعه به مدیریت صنایع از طریق آن اداره به مدیریت بازرگانی معرفی و از طریق این مدیریت، مجوز کاپوتاژ دریافت می‎نمایند.
اگر ورود کالا از تهران باشد مدیریت بازرگانی نامه‎ای به دفتر تهران ‎می‎‎‎‎دهد تا با آن‎ها همکاری لازم صورت پذیرد واگر از طریق بندرعباس باشد نامه‎ای به گمرک شهید رجایی یا شهید باهنر داده ‎می‎‎‎‎شود واز این طریق جنس خود را وارد قشم ‎می‎‎‎‎نمایند.
عوارض کسب و کار
شرکت‎های تولیدی که در قشم فعالیت می‎کنند با گرفتن مجوز فعالیت از مدیریت صنایع سازمان، تولیدات خود را صادر و یا با دایر کردن دفتر نمایندگی در خود قشم آن را عرضه می‎کنند که این گونه نمایندگی‎ها از دادن هرگونه عوارض معاف‎اند. اما سایر مغازه‎ها و کسبه به منظور کسب و کار در قشم نیاز به گرفتن پروانه کسب از شهرداری قشم دارند.
چگونگی صدور سند زمین‎های واگذاری
پس از پرداخت کل مبلغ زمین و پایان سفت‎کاری ساختمان، با درخواست خریداران زمین برای دریافت سند، به مرکز ثبت سازمان معرفی و نسبت به صدور سند اقدام می‎گردد.
امکان استفاده از تسهیلات بانکی
درحال حاضر بانک‎های فعال در جزیره بر اساس ضوابط و مقررات داخل کشور امکان پرداخت وام به متقاضیان را دارند.
شهرک‎های صنعتی
قشم در ساختار مناطق آزاد ایران، به عنوان یک قطب صنعتی در نظر گرفته شده و براساس طرح جامع توسعه جزیره که به تصویب شورای‎عالی مناطق آزاد رسیده است، چهار شهرک صنعتی در محدوده منطقه آزاد قشم تأسیس شده و در حال گسترش است:
• شهرک صنعتی تولا (پایگاه صنایع سبک و میانی):
این شهرک با مساحت 1200 هکتار از خروجی شهر قشم (کیلومتر 4 جاده درگهان) در امتداد ساحل شمالی شروع و تا حدود 12 کیلومتری جاده قشم به طرف درگهان امتداد دارد.
پایگاه صنایع کوچک به عنوان قسمتی از این شهرک در امتداد جنوبی جاده قشم درگهان به طول 4 کیلومتر و عمق 200 متر، پایگاه کابلی با مساحت تقریبی 20 هکتار بعد از روستای تولا و قسمت مرکزی شهرک صنعتی با مساحت تقریبی 200 هکتار از کل 1200 هکتار شهرک صنعتی تولا در فاز اول آماده شده است.
شبکه‎های فاضلاب، آب و برق و مخابرات و جاده های دسترسی بر پایه اصول مهندسی اجرا شده یا در دست اجرا می‎باشد. در طراحی شهرک صنعتی تولا تمام اصول شهرک‎سازی در نظر گرفته شده است و در ورودی شهرک یک میدان بزرگ و دو میدان کوچک متصل به میدان اصلی قرار دارد. در اطراف این میدان‎ها تمام امکانات رفاهی شامل ساختمان اداری، هتل، نمایشگاه عرضه تولیدات، استادیوم ورزشی، کتابخانه و مسجد و … درنظر گرفته شده است. خیابان‎های دسترسی شهرک با عرض‎های 22.20.16.10 متری است.
الف – پایگاه صنایع کوچک:
قطعات زمین‎های تفکیکی این بخش از شهرک، بین 300 تا 2000 مترمربع متغیر است. تعداد زیادی از این قطعات با توجه به نزدیکی آن به شهر قشم به متقاضیان بخش خدمات واگذار شده که از جمله این فعالیت‎ها می‎توان به دفاتر خدمات پیمانکاری ساختمان و تأسیسات، آژانس‎های تاکسی تلفنی، دفاتر فروش مصالح و … اشاره کرد. از جمله صنایع مستقر در این پایگاه صنایع الکترونیک و کامپیوتر، پوشاک، کیف و کفش و … را می‎توان نام برد.
با توجه به نزدیکی شهر قشم، ارائه خدماتی نظیر آب بهداشتی و فاضلاب در این مجموعه، پس از راه‎اندازی شبکه‎های مربوطه در شهر قشم انجام خواهد شد و سرمایه گذاران فعال در این پایگاه‎ها برای تأمین آب شرب و بهداشتی اقدام به تعبیه مخزن می‎کنند جمع‎آوری فاضلاب نیز از طریق ساخت سپتیک تانک انجام خواهد شد. آماده‎سازی خیابان‎ها، احداث شبکه هوایی برق، روشنایی، فضای سبز انجام پذیرفته یا در حال انجام است.
ب – پایگاه کابلی:
پایگاه کابلی شامل 65 واحد تولیدی، خدماتی با طرح یکسان است. هر واحد از دو بخش مسکونی (اداری و تجاری) و بخش تولیدی یا انبار تشکیل می‎شود.
سالن تولیدات یا انبار به مساحت 260 مترمربع (24x 15) در پشت واحد و قسمت اداری – تجاری در طبقه همکف (قسمت جلو واحد)‌ و واحد مسکونی دوخوابه در طبقه اول (جمعاً به مساحت 250 مترمربع) ‌واقع است.
ج – قسمت مرکزی شهرک صنعتی تولا (180 هکتار از 1200 هکتار):
این پایگاه با مساحت بیش از 180 هکتار در برگیرنده اکثر طرح‎های صنعتی در حال احداث یا در حال کار است. خیابان‎های این پایگاه اجرا شده است و شبکه هوایی برق تکمیل و فضای سبز با کاشت نهال در پیاده‎روها وجود دارد.
• شهرک صنعتی کاوه (صنایع سنگین فلزی)
این شهرک در ساحل شمالی و در فاصله 35 کیلومتری شهر قشم، به وسعت 1400 هکتار واقع شده است. بر اساس طرح جامع، صنایع سنگین فلزی در این شهرک مستقر هستند. به طور کلی به دلیل ویژگی‎های ذیل نیز این محل جهت صنایع فلزی در نظر گرفته شده است:
الف: نزدیکی به مخازن گاز منطقه گورزین و پالایشگاه آن.
ب : دسترسی به عمق زیاد آب که با ایجاد اسکله در طول محدوده، کشتی‎های بزرگ می‎توانند پهلوگیری کنند.
ج : وضعیت مناسب مکانیک خاک این محل برای صنایع سنگین فلزی.
د : نزدیکی شهرک به پل خلیج فارس و اسکله‎های بزرگ با آب‎خور زیاد، که حمل و نقل مواد اولیه، ماشین‎آلات و محصولات تولیدی را آسان‎تر می‎سازد و در نتیجه، ترابری زمینی در جزیره به حداقل خواهد رسید.
این شهرک به منظور استقرار صنایع سنگین شیمیایی و پتروشیمی در فاصله 35 کیلومتری شهر قشم و در ساحل جنوبی در نظر گرفته شده است. این شهرک در دشت بزرگ و مسطح مثلثی شکل واقع در شمال شرقی روستای سوزا قراردارد.
سواحل این منطقه دارای عمق زیاد بوده و امکان پهلوگیری کشتی‎هایی تا ظرفیت بالای دویست هزار تن را خواهد داشت.
به علت قرار گرفتن قشم در دهانه تنگه هرمز و با توجه به طوفان‎های موسمی شدید منطقه، ساخت اسکله در پایگاه سوزا نیازمند هزینه بسیار بالا و زمان اجرای چند ساله است و در صورت ساخت اسکله و احداث پل خلیج فارس، جمهوری اسلامی ایران می‎تواند به مهم‎ترین، مطمئن‎ترین، کوتاه‎ترین و ارزان‎ترین راه دسترسی به کشورهای آسیای میانه و تازه استقلال یافته تبدیل شود.
• شهرک صنعتی الوند (شیب‎دراز) (پایگاه صنایع با تکنولوژی بالا):
این شهرک در زمینی به وسعت 1047 هکتار و در فاصله 5 کیلومتری فرودگاه بین‎المللی قرار دارد. شهرک صنعتی الوند به منظور استقرار صنایع با تکنولوژی بالا طراحی شده است. این نوع صنایع اصولاً نیاز به حمل ونقل هوایی به منظور تأمین مواد اولیه و رفت‎وآمد کارشناسان خارجی دارند. نزدیکی آن به فرودگاه و بیمارستان خلیج فارس و دیگر امکانات اصلی به همین منظور است. این شهرک بیشتر صنایع الکترونیکی والکتریکی را در برمی‎گیرد.
مرکز ثبت سازمان منطقه آزاد قشم
الف : واحد ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی
ب : واحد املاک و اراضی
الف : واحد ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی سازمان منطقه آزاد قشم باستناد ماده 22 و تبصره ذیل قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری و صنعتی و ضوابط مورد اشاره در ثبت شرکتها و مالکیت های صنعتی و معنوی مستندات مواد 1 الی 22 ضوابط مدون مورد اشاره در قانون فوق مصوب سال سالهای 1372 و 1374 هیأت وزیران تشکیل و در منطقه آزاد قشم با ثبت اولین شرکت در تاریخ ( 30/02/1374 ) بطور رسمی و قانون از 1374 شروع به فعالیت نمود . اهم فعالیت های این واحد : ثبت شرکت های هفت گانه تجاری و غیر تجاری مورد اشاره در ماده 20 قانون تجارت . ثبت شعبات داخلی و خارجی مورد اشاره ذیل بند 8-1 ماده 1 از ضوابط ثبت شرکتها ، ثبت شرکتها و اشخاص حقوقی تبصره ذیل ماده 6 ، ثبت علائم تجاری موضوع بند 2-3 ذیل ماده 3 ضوابط فوق ، ثبت نام بازرگانان ، پلمپ دفاتر اشخاص حقیقی و حقوقی ، و … می باشد بنابر مقررات مناطق آزاد تجاری و صنعتی و قوانین آمره تجاری حاکم بر ثبت اشخاص حقوقی کلیه اشخاص حقوقی با در خواست مکتوب و موافقت اولیه از واحد مربوط با اخذ مجوزات لازمه موضوع ماده 11 قانون مناطق آزاد نسبت به ثبت شرکت / شعبات و موسسات اقدام می نمایید از دیگر اقدامات این مرکز ثبت و اقدام به انتشار کلیه در خواست های بعدی متقاضیان شامل تغیرات مربوط به افزایش سرمایه ، تغییر نام ، محل و مرکزیت شرکت ، موضوع ، اعضای هیئت مدیره ، صاحبان سهام ، و ثبت شعبات و دفاتر و غیره می باشد .
بنابر آمار موجود تاریخ نخستین شرکت ثبت شده در مورخه 30/02/74 می باشد و تا این تاریخ تعداد ثبت شرکتها 3171 شرکت ، شعبات داخلی و خارجی 202 ، ثبت مالکیتهای معنوی 115 و ثبت مؤسسات 88 مؤسسه در دفاتر و سیستم مرکز ثبت گردیده است .
گردش کار ثبت شرکتها : 1- تعیین نام ( دبیر خانه مرکز ) – 2- معرفی به واحد های سرمایه گذاری جهت اخذ مجوز فعالیت ( موضوع بند 6 ذیل ماده 7 ضوابط ثبت شرکتها – 3- اقدام به افتتاح حساب در یکی از بانکهای قشم موضوع بند 5 ذیل ماده 7 ضوابط شرکتها ) گواهی بانک صرفا در شرکتهای سهامی خاص و عام و تعاونی اخذ می گردد – 4- اخذ و تکمیل مدارک و مستندات تأسیس از مرکز شامل ( اوراق مربوط به اساسنامه ، اظهارنامه ، تقاضانامه ، صورتجلسات مؤسس و هیات مدیره ، ) – 5- ارایه مدارک شناسایی افراد ذینفع در شرکت و مؤسسات – 6- معرفی محل و مرکزیت اصلی شرکت به صورت قرارداد اجاره یا سند مالکیت / واگذاری ) ثبت شرکتهای تعاونی منوط به تأیید اداره تعاون شرکتهای تضامنی به تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد . 6- بررسی و انطباق مدارک توسط مرکز 7- واریز هزینه های مصوب ثبتی – 8- ثبت دفاتر رسمی و سیستم جامع اطلاعاتی 8 – اعلام به جراید رسمی و کثیر الانتشار جهت درج آگهی 9- اخذ آگهی ها و انطباق با اصل اسناد موجود در مرکز و ارایه آن به متقاضیان .
ثبت شرکتهای با مشارکت خارجی : ثبت شرکتها اشخاص حقیقی با طی مراحل فوق در مرحله نهایی منوط به تأیید اداره اطلاعات با ارایه مستندات مربوط به پاسپورت اشخاص و در شرکتهایی که دارای سهامدار یا شریک خارجی می باشند علاوه بر موارد فوق منوط به تنظیم و تأیید اختیارنامه ثبت یا مشارکت در منطقه ، تأیید کلیه مدارک شرکت از مرجع ثبت اولیه با تأیید کنسولگری محل و ترجمه و تأیید مترجم رسمی می باشد .
از دیگر اقدامات و فرآیندهای مرکز شامل موارد ذیل :
1- تأسیس و راه اندازی سیستم مکانیزه ثبتی و شرکتها ، مؤسسات و شعبات شرکتهای به ثبت رسیده .
2- ثبت تأسیس و تغییرات و علائم تجاری شرکتها و مؤسسات و شعبات در قالب استاندارد مدیریت کیفیت .
3- ورود اطلاعات مربوط به ثبت شرکتها و مؤسسات و شعبات ثبت شده و ارتباط با سیستم شبکه ای داخل کشور در حال حاضر با ورود روزانه اطلاعات صدور شناسه ملی از طریق پورتال ( پایگاه صدور شناسه ملی ) از مرکز صورت میگیرد .
4- پاسخ به استعلامات ثبتی و بازداشت و رفع بازداشت نسبت به فرآیند ثبت شرکت بموجب در خواست مقام قضائی بصورت روزانه با تهیه و تصدیق کلیه مستندات مربوط به استعلامات مربوط به استعلامات در خواستی
5- ارایه خدمات ثبتی تخصصی به سرمایه گذاران داخل و خارج از کشور ( بصورت حضوری ، تلفنی ، از طریق سیستم اطلاعاتی الکترونیکی ، مکاتبه ای )
6- ثبت نام بازرگان و اشخاص حقیقی
7- پلمپ دفاتر اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی
8- ثباتی دفاتر اسناد رسمی بعد از ثبت اولیه بصورت روزانه و با اعمال تغییرات تمامی اطلاعات شرکتها ، شعبات و مؤسسات و علایم تجاری در دفاتر ثبت و بایگانی و تصدیق و تأیید میگردد.
ب : واحد ثبت املاک و اراضی مستقر در مرکز ثبت سازمان :
1- صدور اسناد واگذاری ثبت اراضی جزیره با کاربر های مسکونی ، صنعتی و تجاری منطق با استاندارد مدیریت کیفیت .
2- ثبت هر گونه نقل و انتقلات قطعی ، اسناد صادره طبق در خواست اشخاص حقیقی و حقوقی
3- صدور اسناد تجمیعی نسبت به عرصه مجتمع های انبوه مسکونی .
4- تنظیم و ثبت و صدور اسناد رهنی نسبت به املاک مورد ثبت جهت مشارکت بانکها . مؤسسات مالی و اعتباری
5– بازداشت و رفع بازداشت مورد درخواست مراجع قضائی نسبت به اسناد صادره این مرکز .
6- پاسخ به استعلامات واصله از مراجع ذیربط قضایی ، دولتی ، دفاتر اسناد رسمی و سایر مراجع ذیصلاح در خصوص امور ثبتی املاک و اراضی که بصورت روزانه انجام میگیرد .
گمرک منطقه آزاد قشم
مزایای گمرک منطقه آزاد قشم
• برخورداری از آرامش و روابط بین المللی کم تشنج و نیز رعایت تعهدات بین المللی
• برخورداری از ثبات داخلی و تمرکز سیاسی و ثبات در قوانین و مقررات
• برخورداری از اجماع نظر در زمینۀ هدف های ایجاد و گسترش مناطق آزاد ، و حمایت همه جانبۀ دولت
• برخورداری از موقعیت مکانی درست
• پذیرفتن هدفهای آزاد سازی اقتصادی و مالکیت خصوصی و ضرورت کاهش مداخلات دولتی در امور اقتصادی به لحاظ رعایت اصل عرضه و تقاضا در مبادلات اقتصادی
• حمایت از سرمایه گذاران خارجی ، حفاظت از تکنولوژی های پیشرفته و همسو و هماهنگ با فعالیت های اقتصادی در سطح جهانی
• برخورداری از انسجام و قدرت مدیریت متمرکز در منطقه آزاد و نیز برخورداری از یک سیستم اداری فاقد جنبه های بوروکراتیک در منطقه آزاد و رها ازدخالت های عوامل خارج از منطقه
• برخورداری از قوانین و مقررات گمرکی ساده و فاقد جنبه های دست و پاگیر در منطقه
• برخورداری از آزادی نقل و انتقال سرمایه و ارز در منطقه آزاد
• برخورداری از تأسیسات زیربنایی مناسب در منطقۀ آزاد و در صورت نیاز ، حمایت همه جانبۀ دولت برای ایجاد این گونه تأسیسات و پرهیز از سرمایه گذاری های بی مورد
• کفایت نیروی کار متخصص با بازده مناسب و داشتن آزادی نسبی در به کارگیری نیروی کار خارجی در منطقه آزاد
• برخورداری از قوانین کار همسو با الزامات اقتصاد آزاد در منطقه آزاد
• دسترسی به امکانات مالی و نقدینگی در منطقه آزاد
• افزایش توان تخلیه و بارگیری در اسکله های فعال و استقرار کارشناسان گمرکی
• گسترش امکانات و تأسیسات بندری در اسکله های فعال
• اجرای سیستمهای تشویقی ( تخفیفات ) برای رونق حمل کالای کانتینری و خروج از روشهای سنتی
• کاهش تعرفه های ترانزیتی
• ایجاد فضای مناسب برای دپوی کالا در مبادی های مجاز گمرکی
• ایجاد انبار های مناسب جهت نگهداری کالا ( انبارهای : سرد – مسقف – هانگار – روباز )
• ایجاد بستر مناسب نرم افزاری خدمات ارتباط با مشتری
• برقراری اتصال نرم افزاری گمرک به امور مالی منطقه و دریافت صورتحساب برای سرمایه گذاران
• اجرای سیستمهای تشویقی ( تخفیفات ) برای ورود کالاهای خریداری شده از مبداء ساخت آن و همچنین برای سرمایه گذاران گشایش کننده اعتبارات اسنادی از بانکهای منطقه
فرصت های سرمایه گذاری در اراضی سازمان در بندر شهید رجایی
• ساخت و بهره برداری از ترمینال های کانتینری به منظور عملیات ترانزیت ، استافینگ ، استریپ و نگهداری کانتینر پر و خالی
• ایجاد ترمینال های مخصوص صادرات – ترانزیت و سوآپ فرآورده های نفتی .
• انبارداری و نگهداری انواع کالاها به خصوص کالاهای صادراتی .
• ساخت سردخانه و نگهداری کالاهای فاسد شدنی و همچنین کارخانجات صنایع تبدیلی .
• بسط و توسعه صادرات مجدد
• احداث پارک لجستیک و توزیع کالا
• خدمات جانبی مورد نیاز حمل و نقل کشتیرانی
میزان سامانه 100 هکتاری سازمان منطقه آزاد قشم در بندر شهید رجایی
• امکان ارتباط با شبکه حمل و نقل جاده ای کشور
• امکان ارتباط با شبکه راه آهن سراسری
• همجواری و امکان استفاده مستقیم و غیر مستقیم از تأسیسات و تجهیزات بندر شهید رجایی
• امکان استفاده از مزایای قانونی و معافیت های گمرکی مناطق ویژه اقتصادی در ترابری کالا
• شیب کم و عوارض طبیعی و مصنوعی اندک و در نتیجه سهولت در مسایل اجرایی
• مساحت قابل ملاحظه و امکان برخورداری از سطوح وسیع انبارهای باز و سرپوشیده
• نزدیکی به شهر بندر عباس ، منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس ، کشتی سازی خلیج فارس و دیگر مراکز صنعتی و بازرگانی کلان کشور
• ایجاد زیر ساخت های لازم شامل : قطعه بندی اراضی ، ساخت راه های آسفالته ، تأمین و تکمیل تأسیسات آب و برق و تلفن ، اجرای کانالهای جمع آوری آبهای سطحی و راه اندازی سیستم روشنایی خیابانهای اصلی و فرعی داخلی
اداره کل غذا ، دارو و استاندارد قشم
تاریخچه ، توانایی و دامنه فعالیت
در راستای اجرای ماده 4 قانون مقررات صادرات ، واردات و امور گمرکی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران اداره کل غذا ،دارو و استاندارد قشم در سال 1374 در ساختمانی به مساحت تقریبی 100 متر مربع با یک واحد آزمایشگاه شیمی فعالیت خود را آغاز کرد . این آزمایشگاه عموما آزمون های مربوط به مواد آرایشی و بهداشتی را به عهده داشت و در واقع قدیمی ترین آزمایشگاه محسوب می شود .
همزمان با گسترش فعالیت های سازمان ، واحد نیز فعالیت های خود را افزایش داده و در سال 1376 با تجهیز آزمایشگاه میکروبیولوژی و استخدام کارشناس مربوطه ، با هدف کنترل میکروبی کالاهای وارداتی ، آغز به کار نمود .
با عنایت به ضرورت کنترل کیفی منابع مختلف آبی در سطح جزیره ، اعم از آب آشامیدنی و مصارف بهداشتی ، در سال 1377 آزمایشگاه آب و فاضلاب با استخدام کارشناس متخصص ، فعالیت خود را در این زمینه آغاز نمود . با توجه به اهمیت آب ، این مایه حیات ، پروژه مطالعاتی آب جزیره در 6 فاز به انجام رسید و گزارشات مبسوط آن تهیه و ارائه گردید .
در اواخر سال 1377 با گسترش فعالیت های واحد و کمبود فضای لازم ، طرح گسترش ساختمان اداره کل غذا ،دارو و استاندارد قشم به تصویب رسید و از اواخر همان سال به مورد اجرا در آمد . ساختمان مورد نظر در زمینی به مساحت 500 متر مربع در دو طبقه با زیر بنایی حدود 600 متر مربع تأسیس و در اسفند 1387 افتتاح گردید . با افتتاح ساختمان ، آزمایشگاههای موجود توسعه و آزمایشگاه مواد غذایی تجهیز و راه اندازی گردید .
از سال 1382 حسب تعهدات فیمابین سازمان منطقه آزاد قشم با وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، این واحد تمام سعی خود را جهت توسعه فعالیت ها و افزایش کیفیت خدمات خود نموده است . افزایش تنوع آزمایشگاه ها و راه اندازی آزمایشگاه های سم شناسی ( فلزات سنگین ، مایکوتوکسین ها ، باقیمانده سموم آفات نباتی در مواد غذایی ، مواد اولیه ( مورد استفاده در صنایع غذایی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی ) ، بسته بندی ظروف مواد غذایی ، برق الکترونیک ( لوازم برقی خانگی ) ، افزایش نیروی انسانی از جمله این فعالیت ها ست .
در حال حاضر اداره کل غذا ،دارو و استاندارد منطقه آزاد قشم دارای بخش های زیر می باشد .
• آزمایشگاه ها
• بازرسی و نمونه برداری
• نظارت ( صدور مجوزهای ورود و ترخیص )
• مالی
• اداری و امور دفتری
آزمایشگاهها
آزمایشگاه شیمی عمومی – آرایشی و بهداشتی
وظیفه این آزمایشگاه کنترل کیفی مواد آرایشی ، بهداشتی وارداتی می باشد .
آزمایشگاه آرایشی و بهداشتی قادر است کنترل کیفی کلیه مواد آرایشی ، بهداشتی از قبیل شامپو نرم کننده ، کرم و لوسیون ، ادکلن واسپری ، صابون ، مداد چشم ، خط چشم ، مداد لب ، ریمل ، رژ لب ، پن کیک ، سایه چشم ، لاک ناخن ، خمیر دندان ، انواع ژل مو … را انجام دهد .
آزمایشگاه شیمی عمومی در بخش شیمی عمومی ، شناسایی کیفی انواع پلیمر ، فلزات و مواد اولیه صنایع شیمیایی مورد بررسی قرار می گیرد . این بخش بیشتر به امور اظهار نامه های گمرکی ارسالی از گمرک ایران اختصاص دارد .
آزمایشگاه شیمی عمومی – مواد غذایی ، آشامیدنی
کنترل کیفی انواع نوشیدنی ها و مواد غذایی شامل نوشابه و آبمیوه ، شکلات ، آدامس ، پفک ، چیپس ، غلات ، کمپو.ت و کنسرو ، خمیر مایه ، چای و … از جمله توانایی های این بخش می باشد .
آزمایشگاه میکرو بیولوژی
این آزمایشگاه توانایی انجام کلیه آزمایشات میکربیولوژی را در زمینه مواد آرایشی و بهداشتی ، غذایی و آشامیدنی را دارد .
آزمایشگاه شیمی عمومی – آب و فاضلاب
کلیه آزمایشات مربوط به آب و فاضلاب در این بخش قابل انجام می باشند . این آزمایشگاه در راستای گسترش بهداشت در جزیره قشم ، امور مربوط به کنترل کیفی آب ( کلرسنجی ، نمونه برداری جهت آزمایشات میکروبی و شیمیایی آب ) را در سطح شهر و از نقاط مختلف شبکه توزیع آب شهری قشم به عهده داشته و بصورت برنامه منظم و زمانبندی شده بهداشت آب را کنترل می نماید . کنترل بهداشت آب شامل کلرسنجی از نقاط مختلف شبکه توزیع ، انجام آزمایشات میکروبیولوژی و شیمیایی کامل آب می باشد .
آزمایشگاه سم شناسی
کلیه آزمایشات مربوط به سم شناسی ( فلزات سنگین ، مایکوتوکسین ، باقی مانده سموم آفات نباتی در مواد غذایی با استفاده از دستگاههای پیشرفته ای همچون HPLC ، GC-Ms و اتمیک ابرزشن قابل انجام است .
آزمایشگاه بسته بندی مواد غذایی
کلیه آزمایشات مربوط به بسته بندی مواد غذایی که بصورت بسته بندی فلزی و شیشه ای است که شامل انواع بسته بندی های آبمیوه و نوشیدنی ، کنسرو و کمپوت ، ترشی ، روغن و … می باشد .
آزماشگاه برق و الکترونیک
این آزمایشگاه شامل سه آزمایشگاه سیم و کابل ، لوازم خانگی و یخچال می باشد که آزمون وسایل برقی نظیر یخچال و فریزر ، لباسشویی ، اتو ، آسیاب برقی ، مخلوط کن و … در محدوده توانایی های این آزمایشگاه می باشد .
آزمایشگاه شیمی – مواد اولیه
انجام آزمایشات عمومی مربوط به شناسایی کیفی و کمی ( تعیین در صد خلوص ) مواد اولیه مورد استفاده در صنایع غذایی و آرایشی و بهداشتی مانند گلیسیرین ، اسید سیتریک و … در این آزمایشگاه صورت می پذیرد .
بازرسی و نمونه برداری
با توجه به پروانه بازرسی ملی
• نظارت ( بازرسی و نمونه برداری کالا ، بررسی و صدور مجوزهای ورود ، ترخیص کالا و همچنین پروانه مرتبط با کارخانجات تولیدی)
• صدور مجوز ورود ( ثبت سفارش ) و ترخیص و فروش اقلام مشمول ماده 16 از قانون مواد خوراکی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی به سرزمین اصلی
• صدور مجوز ترخیص اقلام مشمول استاندارد ، بهداشت ، جهاد کشاورزی به جزیره
• صدور پروانه بهداشتی کارخانجات مشمول ماده 16 مستقر در جزیره
• بازرسی و نمونه برداری کالا در گمرکات کل کشور
• بازرسی و نمونه برداری کالا کلیه کارخانجات سراسر کشور
دامنه فعالیت شرکت
• صدور پروانه بهداشتی کارخانجات مشمول ماده 16 مستقر در جزیره
• انجام آزمایشات لازم بر روی نمونه های وارداتی و صادراتی جزیره و صدور گواهینامه صادراتی
• ارائه خدمات آزمایشگاهها به متقاضیان حقیقی و حقوقی
• برگزاری دوره های آموزشی مرتبط
• شرکت در تدوین استاندارد ملی ایران
• اقدامات لازم در خصوص اخذ مهر استاندارد برای واحدهای تولیدی در جزیره
• صدور گواهینامه استاندارد بهداشت برای واحد های توزیع کننده اقلام مشمول استاندارد و بهداشت

مراکز علمی و پژوهشی قشم
در سال 1372 با ورود سازمان منطقه آزاد قشم به این جزیره ، رشد و توسعه سرعت بیشتری گرفت و در پی آن شرایط اجتماعی قشم دستخوش تغییراتی شد . یکی از اهداف سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی ، توسعه ، عمران و آبادانی است . وقتی به توسعه می اندیشیم ، توسعه انسانی در اولویت قرار می گیرد ، زیرا توسعه انسانی چند وجهی است و امور فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و سایر موارد را نیز در بر می گیرد . شاید در دهه گذشته باور بر این بود که توسعه اقتصادی بر همه زوایای زندگی احاطه خواهد داشت ، ولی امروز توسعه منابع انسانی سرمایه اصلی کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه است . در این میان ، توسعه بر عهده خواهند داشت و با این باور ، توسعه مراکز پژوهشی مانند مرکز بین المللی رشد قشم و فضاهای آموزش عالی در جزیره عجایب هفتگانه خلیج فارس ( قشم ) در دستور کار جدی قرار گرفت .
مراکز علمی و دانشگاهها در پاسخ به نیاز امروز کشورهای توسعه یافته عمدتاً دو محصول دارد یکی فارغ التحصیل و دومی دانشی که تولید می کند سطح این مراکز و موقعیت آن در دنیای امروز بستگی به ارزش محصولات تولید شده در بازار دارد .
چنانچه این مراکز بتوانند نقشی در مقیاس بین المللی برای کشور ایفا کنند . عملاً در مدار توسعه ملی قرار گرفته و می تواند نقش پیشتاز خود را در توسعه تعاملات بین المللی برای کشور ایفا کند . در طی سال های گذشته ، جز تعداد محدودی بقیه مراکز متمرکز و بسته دولتی اداره شده اند . لذا در جهان امروز عملاً نتوانسته اند در مدار توسعه علمی و تعاملات بین المللی قرار گیرند ، بلکه کیفیت تولیدات علمی آنان نسبت به گستردگی آنها در سراسر کشور ، عمدتاً جذب بازار جهانی شوند و امروزه نیز در برنامه ریزی توسعه ملی کشور تأکید بر حضور جدی این مراکز است که جایگاه برجسته ای را به خود اختصاص دهند .
مرکز بین المللی رشد قشم
مرکز رشد قشم، مرکزیست با مدیریت متخصصین حرفه ای که در منطقه آزاد قشم قرار گرفته و تحت نظارت و کنترل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران و سازمان منطقه آزاد قشم فعالیت می نماید و وظیفه اصلی آن کمک به ایجاد اشتغال و کارآفرینی توسط شرکت های فن آفرین دانش بنیان و شرکت های کوچک و متوسط(SME) که هدف اقتصادی آنها بر پایه علم و صنعت است، می باشد.
این مرکز به عنوان تنها مرکز بین المللی در سطح ایران دارای مجموعه کاملی از سرویسهای پشتیبانی برای پیشرفت فعالیتهای تجاری می¬ باشد و تمرکز آن بیشتر بر روی تجاری سازی یافته های پژوهشی، بازاریابی بین المللی یافته ها و صادرات است. همچنین با دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، سرمایه گذاران داخلی و بین المللی در ارتباط بوده و از ویژگیهای منحصر به فرد آن ایجاد شبکه ای از انکوباتورها در محدوده مربوط به خود می باشد. مرکز بین المللی رشد قشم در سال 1384 در زمینی به مساحت 13650 متر مربع در دو ساختمان مجزا تاسیس گردید.

زمینه های پذیرش در مرکز بین المللی رشد قشم
در جزیره قشم بسترهای بالقوه ای برای توسعه و رشد کسب و کارهای کوچک ، متوسط و بزرگ وجود دارد.طبق ارزیابی های صورت گرفته قسمت های شناسایی شده ای که می توانند به متقاضیان جهت ایجاد فعالیت جدید کمک کرده یا موجب توسعه کسب و کار موجود گردند به شرح زیر می باشند:
• صنایع دریائی و وابسته
• اکوتوریسم
• نفت و گاز و انرژی
• زیست محیطی
• صنعت با تکیه بر صنایع سنگین
• هنر و معماری
اهداف مرکز
• ایجاد اشتغال و ثروت
• پرورش روحیه کارآفرینی در جامعه
• تجاری سازی فناوری
• ایجاد و افزایش رشد صنایع محلی
• فراهم نمودن فرصت های بازریابی برای تجاری سازی یافته های پژوهشی
• فراهم نمودن حمایت از کارآفرینی و خلاقیت پژوهشگران جوان
• توسعه تکنولوژی بازارپسند مبتنی بر محصول و فرایند
وظایف مرکز
• پشتیبانی مالی از شرکت های دانش بنیان مستقر در مرکز رشد
• ارائه پشتیبانی حقوقی به منظور تسهیل رشد شرکت های دانش بنیان
• ارائه خدمات و مشاوره جهت جذب ایده های جدید به بازار
• نظارت بر روند رشد شرکت های کوچک و متوسط و دانش بنیان و ارزیابی مستمرنتایج شرکت جهت بهبود عملکرد
• کنترل فعالیت شرکت های دانش بنیان جهت تحقق ایده های خود
• فراهم نمودن خدمات پیش انکوباتوری در صورت نیاز
ورودی های مرکز
• کلیه پژوهشگران و نوآوران فارغ التحصیل با هویت حقوقی مستقل که آماده ارائه طرح کسب و کار مناسب و ایجاد کار مبتنی بر دانش و فن هستند
• اولویت پذیرش با موسساتیست که دارای تیم کاری دانش آموخته و طرح تجاری مبتنی بر دانش هستند
• کلیه طرح هایی که در جزیره قشم و کشور ایران نیز اولویت دار محسوب می شوند مورد حمایت مرکز قرار خواهند گرفت
معیارهای ارزیابی
• ایده های نوآورانه برای کسب و کار
• ایده/طرح(محصول/خدمات)
• رزومه کامل گروه
• فن آوری مورد نیاز برای ایده/طرح
• سرمایه مورد نیاز برای اجرای کسب و کار
• نیاز بازار به محصول یا خدمات
• نرخ بازگشت سرمایه،آگاهی اعضاء از ساختار کسب و کار(رقبا، سرمایه گذاران، کانال های توزیع و غیره)
خدمات مرکز
مدت زمان حضور شرکتها در مرکز رشد محدود است و شرکت ها پس از گذشت این مدت زمان از مرکز رشد فارغ التحصیل می شوند. این زمان با توجه به ارزیابی مرکز رشد از عملکرد شرکت از 1 سال تا 3 سال می باشد. در طول استقرار در مرکز رشد، شرکت ها فرصت دارند تا از تسهیلات که مرکز به آنها اختصاص می دهد بهره مند گردند. شرکت های کوچک از این امکانات در طول استقرار 6 تا 9 ماهه در مرحله پیش رشدی بهره مند می گردند. این خدمات عبارتند از:
خدمات عمومی
• دفتر کاری
• امنیت و خدمات پشتیبانی
• کامپیوتر، پرینتر و دیگر دستگاه های جانبی
• تبلیغات و خدمات نمایشگاهی
• تایپ و کپی
• فکس
• تجهیزات اداری
• اتاق کنفرانس و جلسات
• خدمات سخت افزار، نرم افزار و خدمات آزمایشگاهی
• شبکه، اینترنت، خدمات میزبانی وب و ایمیل
• بانک نرم افزار و کتابخانه
خدمات آموزشی (کارگاه ها ،دوره های آموزشی و همایشها)
مرکز بین المللی رشد قشم دارای 4 سالن برگزاری سمینارها و همایشها با ظرفیت های زیر می باشد:
• سالن کنفرانس 1 ،30 نفره
• سالن کنفرانس 2، 50 نفره
• سالن همایش ،100 نفره
• تالار وحدت، 480 نفره
همچنین این مرکز مجهز به 3 کلاس استاندارد آموزشی و 1 لابراتوار کامپیوتر برای برگزاری دوره های زیر می باشد:
• مدیریتی
• مالی و بازاریابی
• حقوقی
• مطالعات امکان سنجی
• بازاریابی
• طرح کسب و کار
• کارآفرینی
خدمات مشاوره
• امور مالی و حسابداری
• حقوقی
• تحقیقات بازار
• فنی و مهندسی
• طرح کسب و کار
• مالیات
• بیمه
• مدیریتی
• فن آوری
خدمات مالی
• خدمات محدود به وام
• کمک به جذب اعتبار و بودجه
موسسه آموزش عالی قشم
مؤسسه آموزش ‎عالی قشم وابسته به سازمان منطقه آزاد قشم با کسب مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فن‎آوری و با همکاری دانشگاه کارلتون کانادا اولین دوره آموزشی خود را در سال 1379 در مقطع کاشناسی ارشد در گرایش مدیریت تحت عنوان Master of Business Administration MBA)) آغاز نمود که همچنان ادامه دارد. این دوره از مقبولیت جهانی برخوردار بوده و طی مدت دو سال در جزیره قشم برگزار می‎شود.
از جمله شرایط ورود به دوره داشتن حداقل مدرک کارشناسی معتبر با معدل بالا در گرایش مدیریت و قبولی در امتحان زبان انگلیسی) Canadian Academic English Language CAEL) می‎باشد. فارغ‎التحصیلان سایر گرایش‎ها نیز می‎توانند در این دوره شرکت نمایند. لیکن بایستی متناسب با دروسی که در دوره کارشناسی گذرانده‎اند، حداکثر تا هفت درس پیش نیاز را اخذ نموده و در امتحان پایانی، موقعیت کسب نمایند.
این دوره به طور کامل توسط استادان کانادایی و به زبان انگلیسی به صورت Modular متشکل از ده درس برگزار می‎شود. دانشجویان پس از گذراندن چهار درس در جزیره قشم، برای گذراندن دو درس و انجام تحقیقات به کانادا می‎روند و سپس به قشم مراجعت نموده، چهار درس باقیمانده را مجدداً در جزیره قشم می‎گذرانند.
از آنجا که مخاطبین اصلی این دوره، مدیران شاغل در کشور می‎باشند، زمان ارائه هر درس به گونه‎ای طراحی شده است که دانشجویان به مدت دو هفته و به صورت تمام وقت در جزیره حضور پیدا کرده و یک درس را بگذرانند. زمان بین ارائه دو درس حدود شش هفته در نظر گرفته شده است تا دانشجویان بتوانند ضمن ادامه شغل خود آمادگی کامل را برای دریافت درس بعدی به دست آورند.
سایر مراکز دانشگاهی و علمی – تحقیقاتی
• مرکز بین المللی رشد قشم
• پارک زیست فناوری خلیج فارس
• باغ موزه گیاهشناسی
• اداره کل غذا ،دارو و استاندارد قشم
• واحد تاکسیدرمی جزیره
• آزمایشگاه
• دانشگاه آزاد قشم
• دانشگاه پیام نور
• موسسه آموزش عالی قشم (همکاری مشترک با دانشگاه کارلتون کانادا)
• دانشگاه صنعت آب و برق
• دانشگاه بین المللی شهید بهشتی
• دانشگاه بین المللی هرمزگان

ویژگیهای زیست محیطی قشم
جزیره باریک و بلند قشم که در امتداد ساحل از شرق به غرب کشیده شده است تنگه هرمز را به دو بخش شمالی باریک و کم عمق و بخش جنوبی آن که عمیق و نسبتاً پهن است تقسیم می کند . تردد کشتی های بزرگ در بخش جنوبی قشم صورت می گیرد .
رودخانه های مهران ، کل ، شور ، شیرین و میناب سالیانه سیلاب های فراوانی به تنگه هرمز می ریزند . جریان دریایی شدید آب در اثر جذر و مد دائمی در تنگه هرمز وضعیت زیست محیطی ویژه ای را در این منطقه پدید آورده است .گل و لای همراه سیلاب این رودخانه ها که همه در ساحل شمال قشم به دریا می ریزند جزایر متعدد کوچک و بزرگ رسوبی به وجود آورده اند که سطح همه آنها از جنگلهای همیشه سبز حرا پوشیده شده است . وسیع ترین جنگل های حرای کشور در حد فاصل قشم و سرزمین اصلی قرار گرفته است .
دریا و سواحل پیرامون قشم بسیار متنوع هستند . عمق متفاوت دریا ، مسیر حرکت و گردش آب و وارد شدن آب رودخانه ها موجب شده در اطراف قشم زیست گاه های گوناگونی بوجود آید . انواع سواحل ماسه ای ، صخره ای ، جنگلی ، گلی و بین جذر و مدی که هر یک زیست گاه گیاهان و جانوران متفاوت و متنوعی هستند تنوع زیستی کم نظیری در این حوالی به وجود آورده اند .
آبسنگ های مرجانی اطراف قشم برای غواصان کشور و معدودی از غواصان جهان از جذابیت بالایی برخوردار است .انواع لاک پشت های غول پیکر دریایی که در سراسر جهان از جمعیت آنها کاسته شده است ، در آب های اطراف قشم به وفور زندگی می کنند . سواحل قشم برای تماشای لاک پشت های دریایی مناسب ترین مکان به شمار می رود . از فراز سواحل صخره ای قشم در یک زمان کوتاه می توان چندین لاک پشت دریایی را مشاده نمود که با آسودگی خیال مشغول تغذیه و غوطه وری در آب هستند .
مشاهده زیر آب های تنگه هرمز با عینک های مخصصوص ارزان قیمت از سرگرم کننده ترین و آموزنده ترین ورزش ها است . این ورزش که سال ها است در جهان به عنوان یکی از مفرح ترین و شادی بخش ترین سرگرمی ها متداول شده است در کشور خودمان در آغاز راه است . در صورتی که مردم کشورمان از زیبایی های شگفت انگیز زیر آب های خلیج فارس آگاه شوند و سهولت کار تماشای آن نیز دریابند بی تردید این ورزش گسترش بیشتری … در کشور پیدا خواهد نمود . در تماشای زیر آب های خلیج فارس و مخصوصاً آب های پیرامون قشم به فاصله هر متر انسان با گونه جدیدی رو به رو می شود .
جنگل های دریایی حرا با وسعت صد هزار هکتار ، سواحل قشم به طول دویست و پنجاه کیلو متر ، دشت های ساحلی و کوه های صخره ای قشم زیستگاه بیش از یکصد و پنجاه نوع پرنده است که مخصوصاً در فصل پاییز و زمستان جمعیت آنها افزایش می یابد و به صدها هزار پرنده بالغ می شود . مشاهده گله های بزرگ فلامینگو ، پرستوی دریایی انواع کاکایی ها و بسیاری از پرندگان نادر و کمیاب جهان ( مانند شاهین کبود ، پلیکان پا خاکستری ، حواصیل سبز ، عقاب ماهیگیر و انواع گوناگون بازها و شاهین ها ) در قشم به آسانی ممکن است . قشم از نظر تنوع و تراکم پرندگان در جهان بی نظیر شناخته شده است .
خزندگان قشم از تنوع بسیار بالایی بر خوردارند . با مطالعاتی که اخیراً انجام شده و با همکاری دانشگاه بر کلی صورت می گیرد ثابت شده است که جزیره قشم از نظر خزنده در جهان ممتاز است .
جنگل های حرای قشم از طرف سازمان ملل و چندین مرکز جهانی پرنده شناسی به عنوان میراث طبیعی جهانی – ذخیره گاه زیستکره انتخاب شده است . جنگل های وسیع و نیمه شناور حرا که در آب های شور دریا به صورتی سر سبز و شاداب رشد کرده اند و بازی دل انگیزی با هر جزر و مد دریا دارند هر بیننده ای را شگفت زده می کنند . مشاهده این جنگل وسیع و انبوه با حضور ده ها هزار پرنده به رنگ ها و شکل های گوناگون در نخستین وهله باور نکردنی است . بازدید کنندگانی که سوار بر قایق از آبراهه های پیچ در پیچ بین این جنگلها می گذرند تصویر های بی نظیری در خاطرشان ثبت می شود که هرگز فراموش نخواهند شد .کوه های قشم شکل کاملاً ویژه ای دارند . این کوه ها از لایه های رسوبی افقی و کاملاً موازی تشکیل شده اند . و پیگیری لایه های مختلف کوه در سراسر جزیره ممکن است . تنها در دو نقطه به دلیل حضور گنبد های نمک ترتیب و شکل قرار گرفتن لایه ها از حالت افقی خارج شده است .فرسایش لایه های کوه در اثر باد و باران و امواج دریا اشکال و تندیس های طبیعی بسیار جالبی به وجود آورده است . هزاران مجسمه نیمه تمام جانوران و موجودات خیالی در سراسر دره ها و کوهستان های قشم با ابعاد بزرگ و کوچک دیده می شوند .
گنبد های نمک قشم دارای چشمه ها ، غاره ها و دریاچه های نمکی متعددی است . در غارهای نمک . کوه نمکدان – قندیل های بلور نمک سراسر سقف غار را پوشانده و منظره بدیعی به وجود آورده است .قشم و آب های پیرامون آن به راستی سرشار از شگفتی است .
صنایع دستی
جزیره زیبای قشم در طول تاریخ سرشار از فراز و فرود خود ، صحنه مبارزه با مشکلات و عرصه خلاقیت مردمانی سخت کوش بوده است که به اعتبار کارو کوشش و گوهر تلاش ، همواره سرزمین خود را به مرکزی پر رونق برای فعالیت های تولیدی و اقتصادی منطقه تبدیل کرده و چون مرواریدی ارزشمند در دل آب های نیلگون خلیج همیشه فارس پایدار برقرار نگه داشته اند . ایجاد چنین موقعیت ممتازی و حفظ آن در طول زندگی نسل های پیاپی مرهون نقش آفرینی و تأثیرگذاری صنعتگران چیره دست و خلاق بوده که توانسته اند قشم را از نظر صنعت و هنر در شمار جزایر تجاری و پررونق قرار دهند و در زمینه صنایع دستی ، رشته های مختلف و متنوعی را در اعماق روستاهای بکر و غنی با فرهنگی اصیل مطرح سازند .
انواع صنایع دستی جزیره قشم عبارتند از : خوس دوزی و شک بافی ، حصیر بافی ، سبد بافی ، ساخت اشیاء کاربردی با استفاده از سیس خرما ، ماکت سازی لنج ، توربافی ، گرگوربافی ، ساخت زینت آلات با صدف ، تندیس های دریایی ، برقع سازی ، پارچه بافی ، ساخت ساز سنتی عود ، دست ساخته های چوبی ، آهنگری سنتی ، قلاب بافی و عروسک سازی .متاسفانه این مجموعه ارزشمند تا کنون به دلایل عدیده سهم و نقشی به سزا در مبادلات اقتصادی مردم جزیره نداشته و عمدتاً در حد مصارف محلی و خانگی بومیان ساخته و پرداخته شده اند .
سازمان منطقه آزاد قشم با اعتقاد به تأثیر مثبتی که فعالیت های تولیدی صنایع دستی در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی مردمان جزیره دارد و تأثیری که بر تسهیل روند خود باوری و نشاط روحی آنها می گذارد و طبعاً زمینه ساز رشد ، شکوفایی و تقویت مبانی خلاقیت شده و سر آغاز تحول و نگرشی جدی و جدید به موضوع تولید در متن خانواده خواهدشد ، از آغاز سال جاری با برنامه ریزی لازم به ترویج و توسعه فعالیت های صنایع دستی همت گماشته و انشاءالله نتایج پر ثمر آن در سال های آینده قابل مشاهد و ارزیابی خواهد بود .
حصیر بافی ، سبد بافی ، ساخت اشیاء کاربردی با استفاده از سیس خرما
این قبیل فعالیت ها کما بیش در بین مردمان ساکن درجوار نخلستان ها رایج بوده و آنها برخی از لوازم کاربردی زندگی خود را با استفاده از اشیاء ساخته شده از برگ و سیس خرما تولید می کنند که عمدتاً دست آورد زنان زحمتکش روستا است . برخی از این تولیدات عبارتند از : تک ( نوعی زیر انداز حصیری ) ، تولک ( نوعی سبد دسته دار برای حمل علوفه و ماهی ) ، کتل ( نوعی زنبیل ) ، سوند ( نوعی حصیر برای ایجاد حصار و محدود کردن فضا ) ، قفس ( برای نگهداری مرغ ) انواع طناب ، کلاهک آباژور و … در نظر است با اجرای برنامه های آموزشی و ارتقاء مهارت بافندگان ، تولید این قبیل دست ساخته ها با هدف تأمین نیازهای سایر مناطق ، اصلاح و گسترش یابد .
ساخت و ساز سنتی عود
عود ( یا بربط ) ، این ساز خوش نوای ایرانی که در بین ساکنین کشورهای جنوبی خلیج فارس نیز مشتاقان فراوانی دارد ، در جزیره قشم امروزه به تعدادی محدود توسط یکی از هنرمندان مشهور محلی به نام محمد رفیع اشعری تولید می شود .
سازمان منطقه آزاد قشم با حمایت و تشویق این هنرمند خود ساخته ، از طریق انتقال کارگاه کوچک خانگی وی به محلی مناسب تر و وسیع تر ، ارتقاء کیفیت و افزایش کمیت تولید با استفاده از مواد اولیه مرغوب ، طراحی و ساخت ابزار کار و تجهیزات مورد نیاز ظرفیت سازی برای پذیرش هنرجویان علاقه مند به فراگیری فنون ساخت و ساز و… گام های اساسی بر داشته و بستری مناسب برای ترویج و توسعه این صنعت دستی را فراهم نموده است . امید است در آینده بسیار نزدیک ، عودهای ساخت جزیره قشم نه تنها جوابگوی تقاضای فراوان داخلی باشد بلکه به عنوان یکی از اقلام صادراتی جزیره به شمار آید .
صنایع دستی دریایی
در این گروه به طیف وسیعی از تولیدات باید اشاره کرد که با استفاده از موقعیت جغرافیایی جزیره ساخته و پرداخته شده و از مزیت های آن به شمار می رود . ساخت زینت آلات از صدف و سایر بقایای آبزیان از جمله صنایع دستی دریایی جزیره قشم است که در گونه های مختلف دستبند ، گردنبند ، انگشتر ، گوشواره ، تابلو ، آویز و … عرضه می شود . ساخت تندیس های زیبا در اشکال بدیع با استفاده از مرجان ها و سنگ های موجود در سواحل جزیره که هر یک محصولی بی نظیر و منحصر به فرد هستند و نیز تاکسیدر می انواع آبزیان برای استفاده در تزئینات داخلی ساختمان ها و …از دیگر زمینه های فعالیت تحت حمایت طرح ترویج و توسعه صنایع دستی سازمان منطقه آزاد قشم است .
رودوزی های سنتی
استان هرمزگان از مراکز عمده زردوزی کشور محسوب می شود به طوری که کمتر خانواده ای را می توان یافت که زنان و دختران آن با هنر گلابتون دوزی آشنایی نداشته باشند . آنها در منزل به دلخواه خود به تولید اشتغال دارند و شلوار های محلی مورد مصرف خویش را با هنر خود تکمیل می کنند . در صورتی که لازم باشد بیش از نیاز شخص تولید کننده می باید قبلاً سفارش آن را از مشتری دریافت کرده باشند . قشم از این قاعده مستثنی نبوده و سوزن دوزی ها و رودوزی های سنتی زنان بومی جزیره قشم از کیفیت مطلوب بر خوردار و مهارت صنعتگران هنرمند آن را حکایت می کند علاوه بر این خوس دوزی با طرح ها و تقش های متنوع بر روی پارچه توری ریز بافت که به عنوان روسری کاربرد می یابد از دست آوردهای بسیار زیبای این هنر در جزیره محسوب شده از رونق خوبی برخوردار است .
تشک بافی را هم با طرح های مشهور آن که به صورت نواری با پهنای 6 میلی متر تا پنج سانتی متربه طرز پیچیده و ماهرانه ای توسط زنان خانه دار بافته می شود باید به فهرست هنرهای دستی رایج در جزیره افزود که آن هم زینت بخش شلوارهای محلی شده جلوه و زیبایی طرح تلفیقی دمپای شلوارها را دو چندان می نماید. این قطعات به قدری زیبا و جذاب هستند که می توانند در تکمیل لباس های زینتی زنان سایر نقاط کشور و حتی دنیا به کار آیند . علاوه بر آن ، می توانند زینت بخش انواع کوسن ، جلد عینک ، کیف ، رو مبلی ، پرده ، کلاهک آباژور باشند . به همین جهت در طرح ترویج و توسعه صنایع دستی ، سازمان منطقه آزاد قشم بدین مهم توجه لازم مبذول داشته و با اقداماتی که در دست اجرا است به زودی محصولات تکمیلی با در نظر گرفتن جنبه های کاربردی در سایر نقاط ، از دسترنج زنان بومی جزیره قشم روانه بازارهای مصرف داخلی و حتی خارجی خواهد شد .
ماکت سازی لنج
جزیره قشم از دیر باز به صورت یکی از مراکز عمده اصلی ساخت لنج محسوب شده و بر پیشینه صنعتی آن نام و خاطره بسیاری از صنعتگران هنرمند و مشهور محفوظ مانده است . قطعات دور ریز صنعتگران هنرمند و مشهور محفوظ مانده است . قطعات دور ریز چوب های زیبا و مقاوم مورد مصرف در ساخت لنج هم توانسته است نظر جوانان جزیره را به خود جلب کند و ساخت ماکت از لنج یکی از هنرهای رایج در بین آنان به شمار می رود که تا کنون جنبه خود مصرفی داشته یا حداکثر به بازار محلی و مردمان جزیره عرضه شده است . در نظر است با اجرای برنامه های آموزشی لازم ، جوانان محلی مستعد و علاقه مند به ساخت ماکت های لنج بتوانند با اصول طراحی و رعایت تناسب و بهبود کیفیت ابزار های مورد مصرف آشنا شوند و نهایتاً ماکت هایی تولید کنند که بتواند در صحنه رقابت در بازار های داخلی و خارجی گوی سبقت را از دیگر صنعتگران هنرمند این رشته برباید.
دست ساخته های چوبی
وجود چوب های دور ریز کارگاه های لنج سازی ، علاوه بر رونق بخشیدن به تولید ماکت های لنج ، برخی هنرمندان خلاق قشمی ( از جمله استاد معروف این رشته علی سرودی گلستانی ) را به خلق آثار بدیعی از چوب واداشته که جذابیت آن بیشتر به دلیل شکل های ابتدایی آن است . دمپایی های چوبی ( کپکاپ ) ، ماکت ماهی در ابعاد و انواع مختلف ، تسبیح ، دستبند ، انواع عصا که دسته های آن به شکل های مختلف طراحی شده و … از این قبیل تولیدات است که بی تردید مورد توجه هر گردشگر تازه وارد به جزیره قرار خواهد گرفت .
برقع سازی
برقع ( یا برکه ) نوع پوشش و یا حجاب زنانه است که از گذشته های دور در اکثر روستا های جزیره برای محافظ پوست صورت از گزند تابش شدید نور خورشید مورد استفاده بوده و در عین حال گونه ای زینت محلی نیز بوده است و به همین جهت در شکل های متنوعی طراحی و اجراء می شود در تولید برقع ها که به طور معمول از پارچه تیره ای به نام “شیله” ساخته می شود قسمت ایستای روی بینی و دو کناره آن به وسیله چوب درخت خرما ( که در میان پارچه قرار می گیرد ) به وجود می آمد و برای نگه داشتن برقع بر روی چهره از بندهایی استفاده می شود که به پشت سر بسته می شود و عمدتاً از نورهای بافته شده زردوزی تشکیل شده است .
متفرقه
بافت تور های مستحکم ماهیگیری که نیاز به دقت و حوصله فراوان دارد ، ساخت گرگور ( که نوعی دام ماهیگیری به روش سنتی است و به شکل یک قفس نیمکره از سیم های بافته شده در هم تشکیل می شود و به وفور و در اندازه های مختلف در کنار اسکله های صیادی در جزیره تولید می شود ) از دیگر رشته های صنایع دستی رایج در جزیره قشم به حساب می آید که به نوبه خود حاصل هنر دست و صبر دل صنعتگران صبور جزیره است .
دیدنی های جزیره
غارهای خربس
به فاصله 10 کلیومتر از شهر قشم ( در جاده مجاور ساحل جنوبی ) غارهای خربس بر سینه کوهی مشرف به دریا و دشتی میانکاسه قرار گرفته است . خربس از غارهای دریایی است که بر اثر گرداب و تخلیه ماسه ها از حفره سنگ ها به وجود آمده . عمر غار بسیار طولانی است . اما در دوره های پیش از اسلام با افزودن بر وسعت غار بر بخش های تالار و دهلیزهای انشعابی به احتمال زیاد از آن برای پناهگاه کودکان ، زنان و سالخوردگان به هنگام یورش دشمن استفاده می شده . دشت میانکاسه خربس دارای گورهای کهن نیز هست .
قلعه های تاریخی
در مجموعه شهر ساحلی لافت ، قلعه نادری با ویژگی های قلعه های ایرانی ، در جوار چاه های تلا ( طلا ) از دژهای مستحکم دفاعی جزیره قشم بوده است . این قلعه در اثر مرور زمان فرسوده شده اما بازسازی آن توسط کارشناسان ارشد سازمان میراث فرهنگی کشور به زودی شروع خواهد شد . از دیگر قلعه های تاریخی جزیره قشم قلعه پرتغالی ها ( در کناره ساحل دریایی شهر قشم ) است . قلعه تاریخی شهر قشم به هزینه بنیاد گلبنگیان ( پرتغال ) به عنوان نشان دوستی دو ملت مرمت خواهد شد و به صورت یک مرکز تاریخی فرهنگی فعالیت خواهد کرد .

آبگیرها
در قشم آب شیرین برای نوشیدن انسان و حیوان و نیز رویش گیاه ارزش حیاتی دارد . از قدیم با ساختن سد در تنگه ها آب های شیرین فصل بارانی را جمع آوری و به تدریج به مصرف شرب و کشت می رسانده اند . از سد های دیدنی و تاریخی قشم یکی سد پی پشت است . در مدخل تنگه ، تأسیسات تقسیم آب آن که حداقل از دوره ساسانی است و هنوز هم در عمل شیوه ای محسوب می شود به چشم می خورد . در سال های اخیر در پشت سد ماهی کپور ریخته اند که تکثیر هم شده و گاه مردم به ماهیگیری در آن می پردازند .دیگر آبگیر دیدنی جزیره قشم سد گوران است در کنار روستایی به همین نام ، کارشناسان میراث فرهنگی تأکید دارند که پر و پی اولیه سد از دوره همخامنشی و قسمت بالا و تاج آن از دوره ساسانی است . روستای گوران ( گبران = زرتشتیان ) از روستاهای کهن قشم به شمار می رود .
مسجدها
در قشم ، از سال های اولیه هجری قمری مسجدهایی موجود است که قدیمی ترین آن مسجد شیخ برخ در روستای کوشه است که یکبار بر اثر زلزله ویران شده اما در اواخر قرن سوم آن را بازسازی کرده اند . در جوار مسجد شیخ برخ ، زیارت شیخ برخ با گنبد ویژه هشت گوش قرار دارد . سنگ گورهای بسیار کهن از سده های اول هجری در گورستان مجاور شیخ برخ وجود دارد . از دیگر مسجدهای قشم می توان مسجد قبا ، مسجد رمچاه و مسجد لافت را نام برد .
کوه های قشم
بی شک در دوران های قبل از تاریخ ، آنچه امروز جزیره قشم خوانده می شود در زیر آب های خلیج همیشه فارس قرار داشته است . اما بر اثر تحولات دورانی ، سطح آب فرو کش کرده و بخش های بر آمده زیر دریایی به صورت جزیره در آمده اند . در این جزایر – از جمله قشم – کوه های کم ارتفاع فروان است . سطح این کوه ها را لایه های مرجانی ، اسفنجی و دو کفه ای ها پوشانده اند که خود موجب حفاظت خاک های نرم شیست و مارن نیز سطح مرجانی شده است. با وجود این، بادها، باران ها و طوفان های باران زا که تقریبا موازی و با زاویه کمی از زمین می وزند باعث فرسایش تنه کو هها و فرو ریختن پوشش های مرجانی شده اند. در اثر این فعل و انفعال طبیعی نمادها و تندیس های دیدنی و زیبایی در سراسر جزیره پدید آمده که از همین حیث نیز جزیره قشم و جزایر اطراف آن از دیگر جزایر خلیج فارس ممتاز و به راستی استثنایی است.
کوه نمک
بخشی از کوههای جزیره قشم بدلیل انباشتگی آب دریا در گسل های عمیق و ضمن رسوب نمک، تبدیل به کوهها و غارهای نمکی شده اند. کوه نمکدان در جنوب غرب جزیره با دیگر معادن نمک و غارهای نمکی جزیره از یک جنس هستند. بلورهای نمک و جریان آب نمک آلود منظر دلپذیری به غارهای نمکی جزیره قشم بخشیده اند.
شاه شهید
از بقاع متبرکه است که توسط منطقه آزاد قشم بازسازی شده و صحن و فضای آن گسترش یافته است. زیارتگاه شاه شهید در جوار غارهای خربس قرار دارد. مردم بومی جزیره درباره شاه شهید داستان های دل انگیزی می گویند.
درخت انجیر معابد
از رستنی های شگفت انگیز مناطق حاره، مخصوصا جزایر خلیج فارس، درخت همیشه سبز لور ( معروف به انجیر معابد ) است که تاجی بسیار بزرگ با ریشه های هوایی متعدد دارد و میوه رسیده نارنجی رنگ آن مطبوع و خوراکی است. یکی از زیباترین این درختان در روستای ” تم سنیتی” منطقه توریان قرار دارد و در نزدیکی آن بقعه ای دیدنی با طرح معماری کهن به نام ” زیارت پیر” واقع شده است.
جنگل دریایی حرا
گونه حرا که نام علمی آن به حکیم و فیلسوف ایرانی ابوعلی سینا (Avicennia Marina) منسوب است. درختچه ای است در اندازه های متفاوت 3 تا 6 متر با شاخ و برگ سبز روشن. حرا درختیاست ” آب شورزی” که به هنگام مد دریا تا گلوگاه در آب فرو می رود و با خاصیت تصفیه ای که در پوست آن تعبیه شده است. بخش شیرین آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می کند. در تنگه خوران بین جزیره قشم و بخشی از ساحل استان هرمزگان. جنگل دریایی حرا در گستره ای معادل 9000 هکتار پدیده آمده که از تنوع زیستی بالایی برخوردار و زیستگاه امن پرندگان مناطق گرمسیری به شمار می رود.منطقه حفاظت شده حرا عنوان”ذخیره گاه زیستکره جهانی” را دارد.
چاه های تلا(طلا)
در لافت و در جوار قلعه نادری، حلقه های چاه آب فراوانی به چشم می خورد که مردم سخت کوش این منطقه با زحمت زیاد در دل سنگهای شیستی کفه انتهای محوطه حفر کرده اند. تل مشرف بر این چاه ها با سطح سنگی مرجانی، آب باران را به محل گودال چاه ها هدایت می کند و چون کفه چاهها به لایه های گچی ختم شده است. آب برای مدتی طولانی، نسبتا سالم و خنک در آن باقی می ماند. می گویند تعداد این چاه ها به تعداد ایام سال کبیسه 366 حلقه بوده و در هر روز از سال دهانه یکی از آنها را باز و از آن استفاده می کرده اند. بعضی به غلط و به دلیل ارزش بسیار آب در جزیره این واژه را طلا می نویسند و می گویند. در حالی که صحیح آن تلا(=تل آب، به معنی آب برگرفته از شیب تل)است.
جزایر مرجانی
یکی از منحصر به فردترین مجموعه های مرجانی دنیا در خلیج فارس واقع شده که کامل ترین و زنده ترین نوع آن در آبهای جزیره قشم است.تصویربرداریهای انجام شده در اعماق آب از این ابسنگ های کم نظیر که در لابه لای آنها انواع آبزیان شگفت انگیز و ماهی های رنگارنگ در شکل ها و اندازه ها و رنگهای بدیع در حرکت اند نشان می دهد که آب های پیرامون قشم (به ویژه در ساحل جزیره هنگام و ساحل جزیره لارک) از ظرفیت بسیار بالایی در این زمینه برخوردار است.
دیگر جاذبه های سیاحتی قشم
•بیش از 52 گونه پرنده ساکن یا مهاجر کمیاب( به ویژه در فصل زمستان)
•کیلومترها دهلیز زیرزمینی که از روستای زینبی آغاز شده به طرف جنوب ادامه می یابد.
•ساحل لاک پشتهای عظیم دریایی در جنوب آبهای جزیره
•نخلستانهای پر دامنه در منطقه دیرستان
•منظره غروب خورشید از اسکله درگهان و ساحل لافت
•معماری سنتی جزیره، که برجسته ترین نمونه آن را در روستای لافت می توان مشاهده کرد.
•کارگاه لنج سازی و کشتی های زیبایی که توسط صنعتگران محلی ساخته می شود.
•مدرسه تاریخی کمالیه ( در روستای بند حاج علی(

•کیلومترها ساحل بکر و پاکیزه

100 جاذبه محبوب و دیدنی ایران

"سیری در ایران"

بیوگرافی ولادیمیر لنین | Vladimir Lenin

لنین در سال ۱۹۲۰

مبارزات دانشجویی

لنین در ۲۲ آوریل سال ۱۸۷۰ در شهر کوچک سیمبرسک (اولیانوفسک) در خانواده ای متوسط و تحصیلکرده چشم به جهان گشود. در سده نوزدهم روسیه با ساختار مسلط فئودالی نسبت به اروپا کشوری عقب مانده به شمار میرفت. برادر بزرگتر لنین در سال ۱۸۸۷ به جرم شرکت در توطئه ای برای ترور تزار الکساندر سوم دستگیر و اعدام شد. گفته اند که اعدام برادر، بر لنین جوان تأثیر عمیقی باقی گذاشت.

ولادیمیر لنین برای شروع تحصیلات حقوق به شهر کازان رفت. در دانشگاه با دانشجویان مخالف حکومت آشنا شد و به مبارزه سیاسی روی آورد. به خاطر فعالیت سیاسی غیرقانونی و همکاری با دانشجویان چپ گرا، چند بار دستگیر و سرانجام از دانشگاه اخراج شد.

وی به سال ۱۸۹۳ به شهر سن پترزبورگ نقل مکان کرد که در آن زمان مرکز افکار چپ و جنبش انقلابی بود. او در این شهر خود را وقف مبارزه کرد، با متفکران و فعالان تحولخواه روسیه مانند گئورگی پلخانف آشنا شد و در مطبوعات چپ به تبلیغ ضرورت انقلاب کارگری در روسیه پرداخت.

لنین در آخر سال ۱۸۹۵ بار دیگر دستگیر شد. نخست سالی در زندان گذراند و سپس در دادگاه به سه سال تبعید در سیبری محکوم شد. در تبعیدگاه نخستین آثار نظری مستقل خود را نوشت که او را در میان هواداران جنبش کمونیستی به شهرت رساند. او اندیشه کارل مارکس را بهترین راهنمای عمل برای جنبش کارگری خواند و تبلیغ عقاید او را وظیفه تمام انقلابیون دانست.

لنین در دوران تبعید در سال ۱۸۹۸ با نادژدا کروپسکایا که از فعالان جنبش چپ بود، ازدواج کرد. آن دو، پس از پایان تبعید لنین در سال ۱۹۰۰ روسیه را ترک کردند و سالهای بعد را در اروپا، عمدتاً سوئیس و اتریش به سر بردند.

فعالیت سیاسی در اروپا

لنین روزنامه ایسکرا (به فارسی: اخگر) را در اروپا منتشر کرد و در آن به نشر اخبار جنبش کارگری روسیه و تبلیغ انقلاب پرداخت. روزنامه که مخفیانه به روسیه میرسید، از سال ۱۹۰۲ به صورت ارگان اصلی حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه در آمد. این حزب برای سرنگونی تزار در روسیه و پایه گذاری یک نظام سوسیالیستی فعالیت میکرد و با جنبش کمونیسم بین الملل روابط نزدیک داشت.

دومین کنگره حزب سوسیال دمکرات کارگری روسیه در سال ۱۹۰۳ در لندن پایتخت بریتانیا برگزار شد. در بحث پیرامون تدوین شعارهای مرحله ای مبارزه با حکومت تزاری، لنین موضعی رادیکال اتخاذ کرد و هر شعاری غیر از «سرنگونی رژیم تزاری و تشکیل حکومت کارگری» را «سازش با طبقات استثمارگر و خیانت به منافع طبقه کارگر» خواند. او با همراهان خود که بلشویک (اکثریت) نامیده شدند، جناح رادیکال حزب را تشکیل دادند.

به نظر مخالفان لنین در حزب (منشویک ها) زمینه های عینی و ذهنی انقلاب در روسیه فراهم نبود. در برابر آنها لنین معتقد بود که «انقلابیون حرفه ای» وظیفه دارند که توده های زحمتکش را برای کسب قدرت با توسل به «قهر انقلابی» آماده کنند.

مخالفت بلشویکها با کادرهای قدیمی حزب (منشویک)، نخست به رقابت، و سرانجام به دشمنی تا انشعاب کامل از حزب در سال ۱۹۱۲ انجامید. این بزرگترین انشعاب در جنبش سوسیالیستی روسیه بود که پیامدهای زیادی برای ادامه تئوری و عمل انقلابی در این کشور به دنبال داشت.

لنین در انقلابی که در سال ۱۹۰۵ در روسیه در گرفت، و با خشونت سرکوب شد، نتوانست نقش مهمی ایفا کند. او به شکل خستگی ناپذیر به فعالیت سیاسی ادامه داد. بلشویکهای طرفدار او شبکه زیرزمینی مجهزی در داخل روسیه تشکیل دادند و به ترویج افکار کمونیستی در میان کارگران، سربازان و روشنفکران دست زدند.

در سال ۱۹۱۴ روسیه که در بحران اقتصادی بی کرانی فرو رفته بود، وارد جنگ جهانی نخست شد. دولت تزاری که از رساندن آذوقه و تجهیزات به سربازان ناتوان بود، در جبهه جنگ با بی نظمی و نافرمانی ارتشیان، و در داخل کشور با اعتراض گسترده شهروندانی روبرو بود که از فساد و استبداد حاکمان به جان آمده بودند.

دو انقلاب پیاپی در فوریه و اکتبر

مبارزه مردم برای دستیابی به آزادی و بهروزی اشکال رادیکال تر و گسترده تری به خود گرفت. در فوریه سال ۱۹۱۷ تزار نیکلای دوم در برابر اعتراضات عمومی از سلطنت خلع شد. مجلس روسیه (دوما) حاکمیت را به یک دولت موقت سپرد.

انقلاب فوریه پیروزی بزرگی برای مردم روسیه به شمار میرفت. دولت موقت با برنامه ای دموکراتیک، با هدف برقراری آزادیها و حقوق دموکراتیک، بر سر کار آمد. آزادیهای سیاسی برقرار شد. تقریباً تمام احزاب روسیه، حتی بلشویکها از دولت موقت پشتیبانی کردند. همه امید داشتند که با سقوط تزاریسم، نظامی قانونی و مردم گرا به قدرت برسد که به نابسامانیهای کشور پایان دهد.

لنین که در تبعید از تحولات روسیه با خبر شده بود، راه بازگشت به میهن را در پیش گرفت. او پس از ورود به روسیه در آوریل ۱۹۱۷ در نخستین اقدام، سیاست حزب را به باد حمله گرفت و مشی تازه ای برای بلشویکها تصویب کرد. او دولت موقت را «نوکر بورژوازی» خواند و حمایت از آن را خیانت به زحمتکشان دانست. به نظر او کارگران باید مبارزه مستقلی شروع کنند، انقلاب بورژوایی را با انقلابی پرولتاری تکمیل کنند و به سوی کسب انحصاری حاکمیت و تشکیل یک نظام سوسیالیستی پیش بروند.

با گسترش آزادیهای مدنی، کارگران و سربازان ناراضی در شهرهای گوناگون روسیه شوراهایی را (سوویت) تشکیل داده بودند که فعالیت آزاد و علنی داشتند. آنها خواهان تعمیق دستاوردهای انقلاب فوریه بودند. رهنمود لنین برای بلشویکها در این مرحله عبارت بود از: نفوذ در شوراها، طرح شعارهای تند انقلابی، به دست گرفتن رهبری شوراها و هدایت آنها به سوی قیام مسلحانه.

طی چند ماه بلشویکها توانستند رهبری را در دو شورای بانفوذ پتروگراد و مسکو به دست گیرند. اقدامات دولت موقت به رهبری الکساندر کرنسکی برای رویارویی با اقدامات لنین و یاران بلشویک او ناکام ماند. کمونیستها (حزب بلشویک) پرشمار نبودند، اما با تکیه بر شبکه فعالی از اعضای جدی و با پشتکار، که لنین آنها را «انقلابیون حرفه ای» میخواند، قادر بودند تا ۲۵ هزار نفر را در پتروگراد مسلح کنند.

در شامگاه ۲۴ اکتبر بلشویکها در پتروگراد قیام مسلحانه اعلام کردند. «گاردهای سرخ»، دسته های مسلح کارگران، سربازان و روشنفکران به پادگانها و اداره های دولتی حمله بردند، مراکز حساس را به تصرف در آوردند و وزرای دولت موقت را در «کاخ زمستانی» دستگیر کردند.
در پاسخ به فراخوان لنین و بلشویکها که شعار «تمام قدرت به شوراها» را طرح کرده بودند، «کنگره سراسری شوراهای روسیه» با بلشویکها اعلام همبستگی کرد. شورای پتروگراد حاکمیت کشور را به «شورای کمیسرهای خلق» به رهبری لنین واگذار کرد. لنین در جلسه شورا نطقی هیجان انگیز ایراد نمود و به عنوان رئیس نخستین دولت سوسیالیستی جهان زمام امور را به دست گرفت. او هدف دولت تازه را «حاکمیت کارگران و دهقانان» و برپایی نظام سوسیالیستی در روسیه اعلام کرد.

بلشویکها مقاومت رقبا و مخالفان خود را در هم شکستند و قدرت خود را گسترش دادند. آنها در عین حال توانستند با طرح شعارهای انسان دوستانه و عدالت خواهانه بسیاری از روشنفکران و بخشی از لایه های محروم و ستم دیده را به سوی جنبش خود جلب کنند.

در دسامبر ۱۹۱۷ لئون تروتسکی کمیسر خلق در امور خارجی، از جانب دولت انقلابی روسیه در جریان عهدنامه برست-لیتوفسک با آلمان و اتریش قرارداد آشتی امضا کرد. این گام مهمی بود در تحکیم پیروزی بلشویکها.

در برابر پیروزی برق آسای «سرخهاً مخالفان نظام بلشویک جبهه متحدی از »ارتش سفید" را تشکیل دادند و با حمایت کشورهای غربی به نبرد با نظام انقلابی پرداختند. ارتش سرخ که با درایت تروتسکی بسیج و مجهز شده بود، در جنگهای شدید و خونین موفق شد تا پایان سال ۱۹۲۰ پیروزی بلشویکها را مسجل سازد.

لنین که طی سوء قصدی در سال ۱۹۱۸ به سختی زخمی شده بود، در دو سال آخر زندگی عملاً از هدایت حزب و کشور ناتوان مانده بود. رهبری حزب به دست دو تن از یاران نزدیک او افتاد که با هم دشمنی دیرین داشتند: تروتسکی و استالین.

پس از مرگ لنین در ژانویه ۱۹۲۴، استالین مدعی جانشینی او شد. او با توطئه های زیرکانه و رشته ای از تصفیه های خونین، تروتسکی و سایر رقبا را از سر راه خود برداشت و در سالهای بعد نظامی برافراشت که یکی از مخوفترین رژیم های تاریخ شناخته شد و به عقیدهٔ بسیاری از کمونیست ها، دیگر ربطی به آموزه های مارکس و یا حتی لنین نداشت.

لنین و استالین. لنین در وصیتنامه خود، درباره قدرت گرفتن استالین هشدار داده و خواستار برکناری او شده بود.

مواضع سیاسی و مطبوعاتی لنین

لنین دریافته بود که برای دستیابی به انقلابی عظیم به کمک انقلابیون حرفه ای نیاز دارد برای همین به سوئیس رفت تا با جورجی پلخانوف تبعید شده، ملاقات نماید. سپس به دیدار دیگر طرفداران اصلاحات سیاسی که در پاریس و برلین اقامت داشتند، شتافت.

وی در دوران تبعید با دختری به نام نادژدا کرپسکایا nadezhda krupskaya ازدواج کرد که حاصل آن فرزندی در برنداشت. لنین پس از آزادی در سال ۱۹۰۰، روسیه را ترک کرد و در سال ۱۹۰۲ در زوریخ روزنامه جرقه را انتشار داد. در جریان انقلاب ۱۹۰۵ به روسیه بازگشت ولی پس از شکست نهضت به فنلاند گریخت.

در سالهای تبعید به سازماندهی حزب خویش پرداخت و نظریات خود را از طریق مقالاتش در روزنامه جرقه انعکاس میداد.

لنین پس از پیروزی انقلاب روسیه در ۱۶ دسامبر۱۹۱۷ (۲۵ آذر ۱۲۹۶) اعلامیه ای خطاب به مسلمانان روسیه و مشرق زمین منتشر کرد «... ما اعلام میکنیم که عهدنامه سری راجع به تقسیم ایران محو و پاره گردید و همین که عملیات جنگی خاتمه یافت قشون روس از ایران خارج میشود و حق تعیین مقدرات ایران به دست ایرانیان تامین خواهد گردید».

بازتاب اکتبر در جهان

انقلاب اکتبر یکی از رویدادهای مهم قرن گذشته است. در ایران برخی از روشنفکران متجدد که کشور را با شرایطی آشفته و بحران زده روبرو میدیدند، با شور و شوق از تحولات همسایه شمالی استقبال کردند. برخی از نویسندگان و گویندگان در مدح اکتبر و رهبر آن شعر و خطابه سرودند. از جمله میرزاده عشقی و محمدتقی بهار. بسیاری از مبارزان مردم دوست مانند حیدرخان عمواوغلی، احسان الله خان، میرزا کوچک خان جنگلی و شیخ محمد خیابانی تحت تأثیر جنبش بلشویکها، به هواداری از حکومت شورایی پرداختند.

لنینیسم

اندیشه لنین در نزد برخی به عنوان «مارکسیسم دوران امپریالیسم یا آخرین مرحله سرمایه داری» به شهرت رسید و به عنوان شالوده نظری انترناسیونالیسم پرولتری و کارپایه ایدئولوژیک بسیاری از احزاب و جنبشهای کمونیستی جهان شناخته شد.

اندیشه لنین بر پایه برتری طبقه کارگر و حقانیت تاریخی آن استوار است. به نظر لنین طبقه کارگر حق دارد برای انجام رسالت تاریخی خود، به سلطه طبقات دیگر پایان دهد و سیادت مستقل خود را، که همان دیکتاتوری پرولتاریا است، مستقر سازد. افزار کارگران برای رسیدن به این هدف حزب طبقه کارگر است که به گفته لنین «آگاهترین عناصر طبقه کارگر» در آن گرد آمده و متشکل شده اند.

پس از مرگ لنین و با عروج جوزف استالین، دیکتاتوری بزرگی در شوروی به پا شد و در عین حال این کشور با پیشرفت چشمگیر اقتصادی به ابرقدرتی در سطح جهان بدل شد. به ویژه پس از پیروزی در جنگ جهانی دوم و علیرغم تلفات انسانی بسیار سنگین در طول جنگ، شوروی به یکی از دو قطب جهان معاصر تبدیل گشت.

این رژیم در اوایل دهه ۹۰ و پس از یک سری اصلاحات که توسط گورباچف، آخرین رهبر شوروی، انجام شده بود از هم فروپاشید."نود هشتیا"

ارزان ترین شهرهای دنیا- عکس

در تحقیقاتی که به تازگی صورت گرفته، شهرهای مختلف دنیا بر اساس هزینه‌های روزمره‌ زندگی مورد بررسی قرار گرفته‌اند و ۱۰ شهری که هزینه‌های آن نسبت به سایر کشورها کمتر است انتخاب شده‌اند.

سفر به برخی کشورها گاهی به علت هزینه‌های گزاف امکان‌پذیر نیست. اما با این همه نباید از پای نشست، هر مشکلی راه حلی دارد! سفر به کشورهای مختلف اما ارزان به همان اندازه جذاب خواهد بود. اگر می‌خواهید سفری ارزان داشته باشید با کجارو همراه شوید.

بیتوته نوشت: در تحقیقاتی که به تازگی صورت گرفته، شهرهای مختلف دنیا بر اساس هزینه‌های روزمره‌ی زندگی مورد بررسی قرار گرفته‌اند و ۱۰ شهری که هزینه‌های آن نسبت به سایر کشورها کمتر است انتخاب شده‌اند. این شهرها در کنار بکر بودن، مقاصدی ناشناخته ولی جذاب برای سفر به شمار می‌روند.

۱-ژوهانسبورگ

ژوهانسبورگ یکی از ارزانترین شهر های دنیا است

۲- مونترری

مونترری شهری که هزینه‌های آن نسبت به سایر کشورها کمتر است

۳- آسونسیون

آسونسیون یکی از شهر های ارزان جهان

۴- کراچی

کراچی یکی از ارزانترین شهرهای دنیا

۵- ولینگتون

یکی از ارزانترین شهرهای دنیا شهر ولینگتون است

۶- اوکلند

اوکلند یکی از ۱۰ شهری که هزینه‌های آن نسبت به سایر کشورها کمتر است

۷- مکزیکوسیتی

مکزیکوسیتی یکی از شهر هایی است که سفر به آن ارزانتر از شهر های دیگر است

۸- کیتو

کیتو یکی از شهر های ارزان جهان

۹- چنای

چنای یکی از ۱۰ شهری که هزینه‌های آن نسبت به سایر کشورها کمتر است

۱۰- شهر تونس

شهر تونس یکی از ارزانترین شهر های جهان

سه شنبه 7 مهر 1394

"جام جم سرا"

دکتر حسن ابراهیم‌زاده معبود

(ملیت :  ایرانی قرن : 14)
دکتر حسن ابراهیم زاده معبود در 1314ه.ش در لنگرود متولد شد پس از طی تحصیلات متوسطه (از دانشسرای مقدماتی تهران) به تدریس در مدارس گیلان پرداخت. در سال 1336در رشته زیست شناسی در دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت . پس از اخذ مدرک کارشناسی ( 1339 ه.ش) و کارشناسی ارشد (در سال 1344 ) از دانشگاه تهران درسال 1343 برای تکمیل معلوماتش به فرانسه رفت و در سالهای 1345 و 1348 مدرک کارشناسی ارشد و دکترای دولتی رشته زیست شناسی را از دانشگاه پاریس اخذ کرد . او پس از مراجعت به ایران به امر تدریس پرداخت .دکتر ابراهیم زاده معبود در کنار تدریس و تحقیق، بعنوان رئیس دانشکده علوم دانشگاه تهران (برای دو بار ) و معاون آموزشی ،قائم مقام دانشگاه تهران انتخاب شد. او در سال 1380 درنخستین همایش چهره های ماندگار معرفی گردید.گروه : علوم پایه رشته : زیست شناسی گرایش : زیست شناسی گیاهی

      والدین و انساب :    خانواده پدری و مادری حسن ابراهیم زاده معبود همانند پدرش همگی در کار خرید و فروش برنج بودند.خاطرات کودکی : دوران کودکی حسن ابراهیم زاده معبود به بازی و تفریح سپری شد. ایشان در پنج سالگی بمدت یکسال به مکتب رفت و به تحصیل مکتبخانه پرداخت.از خاطراتی که دکتر ابراهیم زاده معبود به یاد دارد ، شروع جنگ بود یک روز به کوه رفته بود .پس از آن که به نقطه ای مرتفع تر رفت و در آنجا یکباره از کوه سقوط می کنند ولی چند متر پائین تر به یک درختچه شمشاد گیر کرده و نجات می یابند.از دیگر خاطرات ایشان می توان به مورد زیر اشاره کرد : " یک روز یک بازرس از اداره آموزش و پرورش مرکز استان به مدرسه ما آمدند...مدتی در کلاس از دانش آموزان سوالاتی پرسیدند و بعد چون از هوش و ذکاوت من خوشش آمده بود یک خودنویسی که در جیب خودش داشت به من بعنوان جایزه داد تا آن موقع حتی معلم ها از طرز کار این خود نویس با خبر نبودند ولی بعد از مدتی کار با آن، با اتمام جوهر دیگر ننوشت.

"اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی : حسن ابراهیم زاده معبود درخانواده ای کشاورز و از نظر اقتصادی متوسط بدنیا آمد.پدر ایشان برای ادامه تحصیل فرزندان خود حق تحصیل بعد از سال ششم ابتدایی نمی داد از آنجایی که دکتر ابراهیم زاده معبود به ادامه تحصیل علاقه وافر داشتند با کمک مادر خود پدر را برای ادامه تحصیل راضی کردند.بطوری که مجبور بود همراه تحصیل به کار نیز اشتغال داشته باشد.

تحصیلات رسمی و حرفه ای : حسن ابراهیم زاده معبود تحصیلات مقدماتی را در مکتب خانه ای در لنگرود آغاز کرد ولی سالهای آخر دبیرستان را در تهران گذراند. در 1330ه.ش به دانشسرای مقدماتی تهران وارد شد و دیپلم ششم متوسطه علوم تجربی رادر سال 1335اخذ کرد. از سال 1336 ه.ش به تحصیل در رشته زیست شناسی در دانشگاه تهران پرداخت. وی در سال 1339 کارشناسی و در 1343کارشناسی ارشد رشته مذکور را دریافت کرد و در سال 1344 به فرانسه رفت و در سالهای 1345 و 1348 مدرک کارشناسی ارشد و دکترای دولتی رشته زیشت شناسی را از دانشگاه دولتی سوربن اخذ کرد .

خاطرات و وقایع تحصیل : حسن ابراهیم زاده معبود در طی دو سال که در دانشسرای مقدماتی به تحصیل مشغول بود ،این حسن را داشت که به تمام آرزو های خودش رسیده است. هرماه پنج تومان و هر عید نوروز یکصد و پنجاه تومان به هر دانش آموز می دادند تا نیاز های خودش را به لوازم التحریر و پوشاک و غیره تامین نمایند. ایشان از شوخیها ،دعواها و دوستی های بین دانش آموزان از قومیت های مختلف وجود داشت خاطرات خوبی به یاد دارد و از آن دوران به نیکی یاد می کند.

فعالیتهای ضمن تحصیل : حسن ابراهیم زاده معبود در سالهای تحصیل در دوره کارشناسی دانشگاه تهران، به طور همزمان در مدارس شهرستان لنگرود به تدریس مشغول بود.

استادان و مربیان : آقای صفاری(دبیر ریاضی) ،آقای دکتر مقربی (دبیر ادبیات)،دکتر زاهدی ،دکتر ملکی ،دکتر شیبانی ،دکتر مستشفی (دانشگاه) از اساتید و مربیان حسن ابراهیم زاده معبود می باشند.

هم دوره ای ها و همکاران : آقایان خدا بخش ،خرسندی ،زبان نژاد ، فخر و دکتر دیانت نژاد از همدوره ایهای حسن ابراهیم زاده معبود می باشند که ایشان خاطرات بیاد ماندنی از آنها به یاد دارد.

همسر و فرزندان : حسن ابراهیم زاده معبود در سال 1342 ازدواج کرد ایشان دارای یک فرزند دختر می باشد که هم اکنون دانشجوی دوره دکتری در رشته فیزیولوژی می باشد.

وقایع میانسالی : حسن ابراهیم زاده معبود پس از احراز مدرک دکتری و بازگشت از فرانسه، در دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. وی در سالهای 1353 و 1362 به مقامهای دانشیاری و استادی نایل گشت و به تالیف آثاری در رشته خود پرداخت. وی در سال 1380در نخستین همایش چهره های ماندگار معرفی و برگزیده شد.ایشان همچنین از سفر خود در گردشهای علمی به کشورهای اروپایی همچون سوئیس ،ایتالیا و فرانسه و غیره خاطرات زیادی به یاد دارد و از آن دوران به نیکی یاد می کند.

مشاغل و سمتهای مورد تصدی : حسن ابراهیم زاده معبود پس از بازگشت از فرانسه و احراز مدرک دکتری به عضویت هئیت علمی دانشگاه تهران در آمد وی هم اکنون با درجه استادی مشغول به تدریس است. از دیگر مسئو لیت های ایشان می توان به چند مورد زیر اشاره کرد: - عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران - رئیس دانشکده علوم دانشگاه تهران برای دو دوره - مدیر گروه زیست شناسی بمدت یک دوره - ریاست انجمن زیست شناسی دانشگاه تهران - قائم مقام ریاست دانشگاه تهران - عضویت در شورای واژه گزینی و کارگروههای واژه گزینی زیست شناسی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی - مسئولیت در کار گروههای برنامه ریزی زیست شناسی و علوم پایه و شرکت در شورای تخصصی گسترش و شورای عالی گسترش و برنامه ریزی وزارت علوم تحقیقات و فناوری - عضویت در شورای عالی آموزش و پرورش

فعالیتهای آموزشی : حسن ابراهیم زاده معبود پس از احراز مدرک دکتری زیست شناسی گیاهی از دانشگاه سوربن فرانسه، به عنوان عضو هئیت علمی دانشگاه تهران در آمد و به تدریس در گروه زیست شناسی پرداخت. وی در سالهای 1353 و 1362 به مدارج دانشیاری و استادی نایل گشت.ایشان در مقاطع کارشناسی ،کارشناسی ارشد و دکتری مشغول به تدریس می باشد.

مراکزی که وی از بانیان آن به شمار می آید : - ایجاد و راه اندازی آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی و ضمائم آن - دایر کردن دوره دکتری فیزیولوژی گیاهی - تاسیس انجمن زیست شناسی ایران - ایجاد المپیاد زیست شناسی

سایر فعالیتها و برنامه های روزمره : تحقیق، تالیف و مطالعه دررشته زیست شناسی گیاهی از اموری است که بسیاری از اوقات حسن ابراهیم زاده معبود را به خود اختصاص داده است.

آرا و گرایشهای خاص : حسن ابراهیم زاده معبود در زیست شناسی گیاهی به مباحث فیزیولوژی گیاهی، بیوشیمی و زیست شناسی مولکولی علاقمند است و آثاری دراین زمینه تالیف نموده است.

جوائز و نشانها : حسن ابراهیم زاده معبود درسال 1380در نخستین همایش چهره های ماندگار برگزیده و معرفی شد. از دیگر جوایز ایشان می توان به چند مورد زیر اشاره کرد: - سه جلد از کتابهای تالیفی ایشان بعنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شده است (مهمترین تألیف دکتر ابراهیم زاده کتاب «فیزیولوژی گیاهی» است که بعنوان کتاب سال 62 در رشتۀ زیست شناسی انتخاب و معرفی گردید.) - استاد نمونه ،استاد ممتاز دانشگاه تهران - استاد برجسته پژوهشی دانشگاه تهران

چگونگی عرضه آثار : -162 مقاله علمی که حدود نیمی از آنها در مجلات داخلی و نیمی دیگر در مجلات خارجی به چاپ رسیده است. - 106 خلاصه مقاله چهار پنجم آنها در گرد همایی داخلی و یک پنجم در گرد همایی های خارجی ارائه شده است. - 19 جلد کتاب که حدود نیمی از آنها را به تنهایی و نیمی دیگر را باتفاق همکارانش تالیف یا ترجمه کرده است.

آثار :  1 بیوشیمی ویژگی اثر : این کتاب به رشته بیوشیمی مربوط می شود و شامل بحث های تخصصی پیرامون شیمی آلی و کاربردهای علم شیمی درزیست شناسی گیاهی می باشد2 زیست شناسی عمومی

ویژگی اثر : تالیف3 زیست شناسی  مولکولی و تکامل

ویژگی اثر : ترجمه4 زیست شناسی سال های دوم ،سوم ، چهارم متوسطه در علوم تجربی

ویژگی اثر : این کتاب حاصل سه سال کار دسته جمعی است. تالیف آن در سال 1351 توسط آموزش و پرورش از دکتر ابراهیم زاده معبود و همکارانش خواسته شده بودکه بیش از بیست سال ،هر سال با تغییراتی در آنها در دبیرستانهای کشور تدریس می شود.

5فیزیولوژی گیاهی

ویژگی اثر : این کتاب شامل مجموعه ای چند جلدی از متون درسی دانشجویان رشته زیست شناسی است که به گرایش زیست شناسی گیاهی می پردازد.این کتاب در شش جلد تالیف شده است و تالیف ان در سال 1386 به پایان رسیده است.

کتاب سال-کتاب فیزیولوژی گیاهی تحلیل گر تمایز گیاهان و اشکال مختلف آن است که دقت در آنها ما را با توانائیهای بالفعل و امکان آشکار کردن توانائیهای بالقوه و منشاء این توانائیها در گیاهان آشنا می سازد. در کتاب مزبور بررسی مکانیسم ملکولی تمایز نشان می دهد که پروتئینها و آنزیمها در وقوع تمایز نقش اساسی دارند و تغییرات مرفولژیکی در گروههای مختلف گیاهی از ظهور تغییرات بیوشیمیائی در آنها ناشی می شود. بنابراین هر تغییری، چه به طور طبیعی و چه تحت اثر عوامل مختلف اعم از داخلی یا خارجی، که در مرفولژی اندامکها، سلولها، بافتها، اندامها و یا یک گیاه کامل حاصل می شود نتیجه تغییری است که قبلا در ترکیب شیمیائی آن حاصل شده است. ویروسها، باکتریها، قارچها و گیاهان عالی هر یک به صورتی و عملاً به صورتهائی که به ترتیب از ساده تا پیچیده تغییر می کند وقوع تمایز را نشان می دهند و با مطالعۀ آنها معلوم می شود که اولاً انجام تقسیم سلولی برای وقوع تمایز لازم است و برای نمایش وجود رابطه بین آنها می توان از مدلهای سینتیکی استمداد گرفت. ثانیاً هورمونهای گیاهی در وقوع تمایز در گیاهان نقش مهمی را ایفا می کنند و این ترکیبات موجبات تمایز جنین و ظهور جنسیت را در گیاهان فراهم می سازند. ثالثاً پیری در گیاهان صورتی از وقوع تمایز است و در نتیجۀ تغییر شدت واکنشهای متابولیسمی مختلف آشکار می شود.-این کتاب در دوره نهم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ،از طرف وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و برگزیده شده است.

آشنایی با کتاب: «فیزیولوژی گیاهی»: این مجموعه شامل فصولی در مورد مبادله انرژی، آنزیم‌ها و تنظیم متابولیستی است که مدخل دو مبحث اصلی متابولیسم، فتوسنتز و تنفس، محسوب می‌شوند. البته اختصاص چند مبحث مهم فیزیولژی گیاهی به یک مجموعه مانع از آن بوده است که بتوان هر یک از مباحث مذکور را به تفصیل مورد بررسی قرار داد. این نقیصه در دو مجلد دیگر در دست تهیه است که اولی به فتوسنت

ز و دومی به تنفس اختصاص خواهد یافت بر طرف خواهد شد.

6 واژه نامه زیست شناسی

ویژگی اثر : این کتاب در دو جلد متفاوت از هم تهیه شده است که هر کدام پس از 9 سال کار دسته جمعی چند تن از زیست شناسان منتشر شده است.

یکشنبه 21 فروردین 1390

مشاهیر

"راسخون،"

حیثیت ملک سلمان دچار چالش شده است عواقب فاجعه منا برای پادشاهی سعودی

شنبه 4 مهر 1394

بروس ریدل می‌نویسد: چنین فجایع اسفباری مستقیما حقانیت و مشروعیت خاندان پادشاهی سعودی را تهدید می کند. حصول اطمینان از ایمنی زائران مسئولیت حاکمیت مکه و مدینه است.

نویسنده: بروس ریدل

دیپلماسی ایرانی: فاجعه وحشتناک مکه در جریان مراسم حج در روز پنجشنبه چالشی برای حیثیت ملک سلمان است؛ به فاصله کمی از سقوط جرثقیل در مسجد الحرام بر اثر طوفان گرد و غبار که منجر به مرگ 109 نفر شد. این دو واقعه مرگبار پرسش هایی را درباره مسئولیت پذیری و کفایت آل سعود در انجام وظایفش به عنوان خادم حرمین شریفین بر می انگیزد. مخالفان پادشاهی عربستان از القاعده گرفته تا ایران، ریاض را به شدت سرزنش خواهند کرد.

مراسم سالانه حج یک چالش عظیم مدیریتی است. دو میلیون زائر برای تحقق یافتن رویای زندگی شان وارد دو شهر مقدس مکه و مدینه می شوند. سعودی ها در دهه های اخیر میلیاردها دلار برای گسترش مسجد الحرام و اسکان زائران هزینه کرده و برای برقراری امنیت زائران در تمام توقف هایشان در طول مسیر تلاش کرده اند. امسال عربستان صد هزار پلیس و نیروی امنیتی و 25 هزار نیروی خدمات پزشکی برای حفظ امنیت زائران و پیشگیری از تصادف و یا عملیات تروریستی در نظر گرفته بود.

دولت عربستان به خوبی به عظمت مسئولیتی که به عهده دارد واقف است. تراژدی هایی از این قبیل قبلا هم در زمان حج اتفاق افتاده بود. در سال های ۱۹۹۰، ۱۹۹۴، ۱۹۹۷ و ۲۰۰۶ شاهد وقایع مصیبت بار و سقوط پل و کشته شدن صد ها زائر بوده ایم. در سال 1987 تظاهرات سیاسی ایرانیان در جریان مراسم حج منجر به درگیری هایی شد که بیش از 400 کشته بر جای گذاشت. در سال ۱۹۷۹ صحن مسجد الحرام به میدان جنگ تبدیل شد زمانی که کنترل آن به مدت چند هفته به دست اسلام گرایان رادیکال افتاد و دولت سعودی مجبور شد هزاران نیروی جنگی برای بدست آوردن کنترل آن اعزام کند.

چنین فجایع اسفباری مستقیما حقانیت و مشروعیت خاندان پادشاهی سعودی را تهدید می کند. حصول اطمینان از ایمنی زائران مسئولیت حاکمیت مکه و مدینه است. پادشاه سعودی به سرعت و با قاطعیت به حادثه جرثقیل عکس العمل نشان داد و خواستار بررسی فوری علل این حادثه شد. این جست وجوها معطوف به گروه بن لادن شده است؛ شرکت ساخت و سازی که برای چند دهه مسئول گسترش مسجد الحرام و مسائل مربوط به آن است. مدیران ارشد این شرکت تحت بازجویی هستند و اجازه سفر و خارج شدن از عربستان را ندارند.

این دومین کمپانی بزرگ ساخت و ساز در دنیاست که در سال 1930 توسط پدر اسامه بن لادن تأسیس شده است. آل سعود و خانواده بن لادن دهه هاست که شرکای نزدیکی هستند. گروه بن لادن بسیاری از کاخ های آل سعود، فرودگاه اصلی کشور و بزرگراه ها را ساخته است و در حال ساخت بلندترین برج دنیا در جده است. این شرکت همچنین در حال ساخت مترو دوحه است. نگه داشتن مدیران ارشد مسئول این شرکت می تواند مستعد ایجاد درگیری های سیاسی باشد.

چنین تراژدی های فجیعی بدون شک در ترکیب سیاست داخلی آل سعود نقش خواهد داشت. حکمران مکه شاهزاده خالد بن فیصل پسر پادشاه پیشین است که مسئولیت مدیریت حج را به عهده دارد. محمد بن نائف ولیعهد عربستان نیز به عنوان وزیر کشور در قبال مناسک حج مسئول است. نهادهای امنیتی او سریعا قبول مسئولیت کرده اند که برای برقراری نظم اقدام کنند.

منبع: بروکینگز/ مترجم: پریسا فرهادی

"دیپلماسی ایرانی"