نخستین ریزاختروش کهکشان آندرومدا

برای نخستین بار دانشمندان اختروش کوچکی (ریزاختروش یا ریزکوازار) را فراتر از کهکشان راه شیری یافته‌اند. این کوازار کوچک که در کهکشان آندرومدا قرار دارد امواج درخشان رادیویی و پرتوی ایکس شدیدی از خود ساطع می‌کند.

در اختروش‌های کوچک مانند این مورد، سیاه‌چاله‌ای با چند برابر جرم خورشید، به شدت مواد ستاره‌ی همدم خود را در قرصی چرخان به سوی خود می‌کشد. قرص پیرامون سیاه‌چاله آن‌قدر داغ می‌شود که از خود امواج ایکس قدرتمندی منتشر می‌کند علاوه بر امواج ایکس این قرص فوران‌هایی از ذرات زیراتمی دارد که با سرعتی نزدیک به سرعت نور منتشر می‌شوند و از همین فوران‌ها امواج رادیویی به ما می‌رسد. از آن‌جایی که سرعت بلعیدن سیاه‌چاله متغیر است، میزان قدرت پرتو ایکس و امواج رادیویی که دریافت می‌کنیم هم متغیر می‌شود.

متیو میدلتون Mathew Middleton از دانشگاه دورهام انگلستان می‌گوید: «فرایندی که در این اختروش کوچک رخ می‌دهد دقیقاً شبیه به همان سیاه‌چاله‌هایی است که چند میلیون برابر خورشید پرجرمند، اما در مدل های کوچ‌تر همه‌چیز سریع‌تر رخ می‌دهد بنابراین برای ما ساده‌تر است که بتوانیم ساز و کار اختروش‌ها را درک کنیم. ما گمان می‌کنیم هنگامی‌که کهکشان‌ هنوز جوان است، اختروش‌ها بر نحوه‌ی توزیع ماده و انرژی در آن بسیار تأثیرگذارند. نخستین اختروش کوچک ( یا ریز اختروش) در سال ۱۹۹۴/۱۳۷۳ کشف شد و پس از آن بسیاری از آن‌ها در کهکشان راه شیری کشف شدند اما این اختروش در دنیایی به فاصله‌ی ۲٫۵ میلیون سال نوری از زمین کشف شده است. نخستین بار  دانشمندان از رصدخانه‌ی XMM-Newton این اختروش را یافتند و نام آن را XMMU J004243.6+412519 گذاشتند. پس از آن بیش از هشت هفته ماهواره‌های سوییفت و چاندرا آن را رصد کردند و تلسکوپ‌های رادیویی VLBA و VLA در امواج رادیویی به بررسی آن پرداختند.

این کشف دانشمندان را بسیار هیجان‌زده کرده است زیرا امیدوارند که با یافتن اختروش‌های بیشتری بتوانند به نحوه‌ی عملکرد این اجرام عجیب پی ببرند.

دسته : اخبار و مقالات،آذر ماه 1391

"نجوم و فضانوردی"