مشروح مذاکرات دوره اول مجلس شورای ملی (1)

دوره اول مجلس شورای ملی

نخستین جلسة رسمی مجلس شورای ملی در تاریخ ١٣ مهرماه ١٢٨٥ خورشیدی مطابق با ١٧ شعبان ١٣٢٤ هجری قمری (١٧ اکتبر ١٩٠٦ میلادی) با نطق افتتاحیه مظفرالدین‌شاه قاجار گشایش یافت. نمایندگان این دورة مجلس، به موجب مادة شش نظامنامة انتخابات از بین طبقة اشراف و شاهزادگان و تجار و مالکان و روحانیون و اصناف انتخاب گردیدند. این مجلس، قانون اساسی ایران را که مشتمل بر ٥١ اصل بود در تاریخ ٨ دی ماه ١٢٨٥ به توشیح مظفرالدین‌شاه و پس از فوت وی متمم قانون اساسی را در ١٥ مهرماه ١٢٨٦ به امضای محمد علی شاه رساند. این مجلس در ٢ تیرماه ١٢٨٧ (٢٣ جمادی الثانی ١٣٢٦) به توپ بسته شد.

مشروح مذاکرات مجلس ملى، دوره ‏۱

جلسه: ۱

مذاکرات دارالشوراى ملى روز پنجشنبه پنجم شوال ۱۳۲۴ پس از اجتماع وکلا و انعقاد مجلس‏

حاج شیخ‌الرئیس از ترتیب عمل نان سؤال کرد صنیع‌الدوله رئیس گفت عمل نان مفوض به‌ عهده حاج ‌امین‌الضرب است سید الحکماء گفت عمل نان بسیار مغشوش است باید شرحى به ‌جناب وزیر مخصوص بنویسند که جلوگیرى نمایند و عمل مالیات هم بسیار مغشوش است به ‌جهت اینکه مالیات سنه آتیه را هم حواله کرده‌اند که باید مالیات را براى مخارج سرباز بدهند و دیگر باید خالصه‌جات منظم باشد و بعد از این کسى نتواند ببرد و دیگر باید اشخاص تماشاچى هر چه را در مجلس می‌شنود از روى تحقیق و دقت باشد که اسباب اتهام مجلس نشود حاج شیخ‌على گفت در باب نظام‌نامه بنا بر چه شد رئیس گفت اجازه حاصل شد که طبع شود شیخ العراقین سؤال کرد مگر نظام‌نامه را تاکنون نداده‌اید رئیس گفت منظور از این نظام‌نامه اساسى نیست (مقصود نظام‌نامه داخلى بوده)

حاج سید محمد صراف‌- استفسار از نظام‌نامه اساسى نمود صنیع‌الدوله گفت باید یک‌ مرتبه در دربار قرائت شود بعد به ‌حضور همایونى رفته به‌ صحه برسد (در اینجا بنا بر این شد که بعد از حضور تمام وکلا و تصویب آنها مذاکره مطالبه نظام‌نامه شود) آقا میرزا طاهر گفت بنا بود ترتیب نظام‌نامه به تصویب وکلا باشد و در دست‌خط هم همین‌ طور ذکر شده و دیگر مقید به ملاحظه وزراء نشده بود پس لازم نیست وزراء ملاحظه نمایند صنیع‌الدوله اظهار داشت ما می‌گویید آنچه در دست‌خط نوشته فوراً مجرى خواهد شد این‌طور نیست. حاج حاجى سید نصرالله اظهار نمود تلگرافى از انزلى به جناب رئیس رسیده خواستند بخوانند (خوانده نشد) در این موقع مخبر همایون را خواسته تحقیقات در خصوص عمل ماهى صوف و قرارداد امر شیلات کردند مجدداً جناب حاج سید محمد گفت در عمل نظام‌نامه چه می‌گویید مجدالملک گفت هر گاه نظام‌نامه را ندهند نباید اصرار بکنیم همان دست‌خط براى ما کافى است.

در این موقع حاجى سید نصرالله تلگراف تظلم اهالى انزلى را خواند (در خصوص صید ماهى و قرارنامه لیانازوف) آقا میرزا سید محمد اظهار نمود به من هم چند فقره تلگراف در این خصوص مخابره شده و حالا هم مرا در تلگرافخانه خواسته‌اند من هم پسر خود را فرستاده‌ام که هر گاه مطلب مهم باشد بعد از مجلس به تلگرافخانه بروم.

آقا میرزامحمود اظهار نمود هر قدر تلگراف فورى از اطراف می‌رسد باید جواب فورى داده شود حاجى شیخ‌ محمدعلى اظهار نمود بدون تحقیق که نمی‌توان جواب داد آقا میرزا اظهار نمود جواب را به‌ طور اجمال بگویید که همین‌قدر امیدوار بشوند. حاجى سید ابراهیم گفت جواب تلگراف شیراز باید مخابره شود (در این موقع قاضى فتاح کردستانى اظهار تظلم نموده و اسناد خود را قرائت کرد اغلب وکلا اظهار داشتند که این کار شخصى است و از موضوع وظایف مجلس خارج است. شخص دیگر از سادات اهالى جهرم اظهار تظلم نمود که مباشر حقوق دیوانى در مقابل مقدار قلیل حقوق دیوانى مبالغ گزاف از رعایا دریافت می‌نماید). در خصوص عمل قاضى فتاح بعد از مذاکرات بنا بر این شد که نوشته‌جات و اسناد خود را به دفتر مجلس بسپارد و از طرف مجلس شرحى به وزارت عدلیه اظهار شود در این موقع قاضى فتاح دست‌خط ولیعهد را قرائت نمود صنیع‌الدواله به‌ او اطمینان داده و اظهار داشت که در این خصوص اقدامات کافیه خواهد شد.

حاجى سید محمدباقر گفت تمام وکلا حاضرند. رئیس اظهار نمود آیا به طور سختى باید مطالبه نظام‌نامه را نمود. حاج سید محمد گفت لازم نیست به طور سختى باشد باید به عنوان تذکار مطالبه نمود. وکیل‌الرعایا که از وکلاء همدان است لایحه اظهار نمود و خواست بخواند رئیس گفت اعتبارنامه خودتان را همراه آورده‌اید یا نه جواب دادند همراه ندارم گفت پس لایحه بماند تا روز دیگر که اعتبارنامه خود را بیاورید آن وقت لایحه خوانده شود. آقاى میرزا محسن گفت لایحه ایست از طرف ملت که جناب حاج سید نصرالله می‌خواهند بخوانند بعد شروع به ‌خواندن آن لایحه شد (ملخض مضمون آن تقریبا این است که ما عموم ملت از جان و مال دست کشیده و براى حفظ حقوق خود از دست اندازى خارجه و زیردستى اجانب تا همه جا ثابت قدم ایستاده‌ایم و مرگ را بر زیردستى اجانب ترجیح می‌دهیم و نسوان این ملت در اداء قروض و رفع احتیاجات دولت حاضرند ولى لازم است که شاهزادگان بزرگ دست تعدیات خود را کوتاه نموده خود را بر عوائد ملیه ترجیح ندهند گویا حالا هم که دولت مشغول استقراض است و به همراهى و معاونت ملت می‌خواهد رفع احتیاجات لازمه خود را به نماید تصور انتفاع براى خود می‌کنند).

پس از قرائت این لایحه غالب وکلا از تنبه و بیدارى و احساسات ملت و اظهار این گونه لوایح اظهار مسرت و خوشحالى کردند سیدالحکماء اظهار کرد که در خصوص نظام‌نامه لازم است لایحه به صدارت اعظمى نوشته شود رئیس جواب داد که نوشته و فرستاده شده است.

ادامه دارد

"کتابخانه،موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی"